Jaaroverzicht 2023 en fijne feestdagen

Het is misschien wat vroeg, maar met Kerst voor de deur en nog één weekje voor het einde van het jaar blik ik (net als vorig jaar) kort terug op afgelopen jaar. Het helpt mij om even te reflecteren, het jaar af te sluiten en daarna weer vooruit te kijken. Het lijkt wel hoe ouder ik wordt, hoe sneller de tijd voorbij gaat. Volgend jaar wonen we alweer twee jaar in ons nieuwe huis, bijna op de helft van hoe lang we in ons vorige huis hebben gewoond. De kerstperiode/vakantie is een ideaal moment om even terug te blikken en vooruit te kijken. Ondanks de drukte rond Kerst is het verder een periode waarin we niets moeten. Lekker ontspannen, gezelligheid met familie, teveel eten, top-2000 op en verder even niets.

Waar 2022 in het teken stond van verandering (nieuw huis, twee nieuwe banen), was 2023 op persoonlijk vlak stabieler, maar ook met wat frustratie. Vakanties die in het water vielen, verzekeringen die moeilijk deden, weer gedoe met onze airco's en wat frustratie met ons huis. Al met al geen heel lekker jaar op persoonlijk vlak. Iets voor mij om te leren accepteren en loslaten. Op financieel gebied was 2023 wel een stuk stabieler dan 2022. Laten we eens kijken wat 2023 heeft gebracht.

Resultaten van plannen 2023

Terwijl ik het jaar normaal begon met "doelen" voor het jaar, noemde ik het begin 2023 al "plannen" . Een klein, maar voor mij belangrijk verschil. Een doel is voor mij een stip op de horizon, een plan is een aanpak om ergens te komen, dus een richting. Zoals ik eerder al schreef, denk ik tegenwoordig meer in processen dan in doelen. Maar goed, terug naar 2023, wat waren ook alweer mijn plannen voor 2023:

Inkomsten/uitgaven:

Nieuwe auto: check! Dit was de grootste uitgave van afgelopen jaar. We hebben gekocht i.p.v. leasen aangezien leasen nog altijd duurder is. Een auto kopen is financieel gezien altijd een pijnlijk moment, maar we kunnen niet zonder. Het is wat het is. Verder had ik geen grote plannen qua inkomsten of uitgaven.

Beleggen:

• Iedere maand €1000-1500 inleggen. Dit wilde ik zo lang mogelijk vasthouden en dat is ook goed gelukt!
• Forward dividend: 4400 EUR+USD. Begin 2023 noemde ik dit nog "ambitieus, maar niet onrealistisch". In februari kreeg ik gelijk een flinke tegenvallen te verwerken, met de dividendverlaging van NEWT, welke me 110 EUR+USD kostte. Maar onsdanks dat heb ik vastgehouden aan mijn plan en teruggeknokt. Ik ga waarschijnlijk zelfs over de 4500 EUR+USD heen. Hoeveel precies, dat kan ik eind december pas bekijken.
• Handelen in opties: tja, hier heb ik in de herfstvakantie een hoop over gelezen, maar heb ik geen tijd genomen om het echt uit te voeren. Iets met prioriteiten. In 2023 ben ik verder gegaan met mijn oude hobby, daar wilde ik meer tijd in steken. Wederom: het is wat het is. Wellicht weer iets voor 2024.

Hypotheek:

Dit plan is flink gewijzigd afgelopen jaar. Waar ik als plan had om €5000 per jaar extra af te lossen, ben ik in juni gaan rekenen wat het nu scheelt en oplevert. Met flink stijgende spaarrentes en onze 1,3% hypotheekrente was mijn objectieve conclusie dat het niet loont. Om daar vervolgens in september weer aan te twijfelen. Ik merk het nu nog steeds: ondanks dat het rationeel niet klopt, voel ik nog steeds een noodzaak om extra af te lossen. Ik wil simpelweg lagere maandlasten realiseren. Omdat dat gevoel blijft knagen, heb ik voor 2024 een potje gemaakt voor de hypotheekaflossing. Als de spaarrentes verder dalen, los ik wat af. Zoniet, dan vul ik het potje aan.

Sparen:
Qua sparen is er ook veel veranderd. In april ben ik begonnen met een eerste buitenlandse deposito, waarna ik er in december nog een aantal heb geopend nadat we eerder onze Dela Spaarverzekering hebben stopgezet. Daarmee is het wel weer even genoeg met het vastzetten van potjes. Nu maar eens kijken wat de rentes doen. Verder heb ik een helder potjessysteem voor mijzelf opgezet voor 2024:

• Ik hou één stabiele backup-pot aan voor noodgevallen
• Iedere maand wil ik (zo lang mogelijk) blijven inleggen op onze beleggingen
• Alle extra inkomsten (13e maand, vakantiegeld, salarisverhoging) stop ik in één van de potjes, die ik niet meereken tot ons vrij besteedbaar geld.
• Zijn sommige potjes te weinig gevuld? Dan kan ik tussen de potjes onderling balanceren. Mocht dat niet verstandig zijn of niet lukken, dan moeten we onze uitgaven of inleg in de beleggingen heroverwegen.

Financieel overzicht

Er vanuitgaande dat er niet veel meer verandert komende week heb ik al een financieel overzicht gemaakt van 2023 (zie onder). Om de getallen gemakkelijk te vergelijken heb ik het weergegeven in procenten (met 31-12-2022 als 100%).

Dit plaatje geeft mooi weer hoe 2023 financieel ging. Wat zie ik hierin terug:

• Onze hypotheek is langzaam aan het zakken, volgens de reguliere aflossing (-3%).
• Je ziet duidelijk de reservering voor de aankoop van onze auto terug in ons spaargeld. Daarna loopt het mooi omhoog (+12% t.o.v. eind vorig jaar)
• Het forward dividend fluctueert wat, maar loopt vanaf april redelijk mooi omhoog (+18%). 
• Ook onze beleggingen lopen mooi omhoog, met een duidelijke eindsprint aan het einde van het jaar (+29%). Als ik mijn eigen inleg eraf haal, sta ik op een mooie 10% groei dit jaar.

Energieverbruik

Waar in 2022 de energiewereld in brand stond, is in 2023 de markt tot rust gekomen. Aangezien ik ons voorschot op zo'n €70 per maand heb gezet en we waarschijnlijk nog geld terugkrijgen, is het eigenlijk niet meer noemenswaardig om mee te nemen in een jaaroverzicht. Maar goed, nog even terugkijken naar 2023.

In juli heb ik ons energicontract voor een jaar vastgezet. Misschien niet het meest goedkope moment, maar wel een stukje zekerheid. Ondanks dat de markten tot rust zijn gekomen, blijft energie een hot topic. Waar nu iedereen richting een warmtepomp of airco's is geduwd gegaan, rijst de vraag hoe het verder gaat met salderen en of ons elektriciteitsnet het wel volhoudt. Maar goed, kijkend naar ons eigen verbruik, hieronder een overzichtje t.o.v. 2022:

Tja, wat zal ik ervan zeggen, iets met vrijwel gelijk? Ik had in 2022 alleen data vanaf april, dus heb ik 2023 ook alleen vanaf april meegenomen. In de herfst/winter gaan onze airco's aan, wat je duidelijk ziet. De lijnen onder de as is wat we netto over hebben (dus na aftrek van teruglevering). Op dit moment hebben we dus nog zo'n 1400 kWh over. Dat zal de komende maanden opgaan, totdat de zon weer meer begint te leveren.

Samenvatting

Ongelofelijk hoe snel 2023 weer voorbij is gevlogen. Kijkend naar bovenstaande resultaten ben ik erg tevreden. De meestel plannen/doelen heb ik gehaald, voor 2024 hebben we een helder potjessysteem en in 2023 zijn alle financiële lijntjes omhoog gegaan.

Volgende week bekijk ik het dividend van december en kijk ik vooruit naar onze plannen voor 2024. Nu staat eerst Kerst voor de deur, laat ik de getalletjes los en is het tijd om te relaxen, genieten met gezin en familie.

Voor alle lezers: bedankt voor jullie bijdragen en discussies afgelopen jaar. Een hele fijne kerst en mooie jaarwisseling! Dat 2024 vooral een gezond en financieel goed jaar mag worden.



Hoe was jullie 2023?

Budgetteren voor 2024

We kruipen richting eind december. De kerstboom staat al een tijdje op, lampjes, gezelligheid, warmte, alles wat ik associeer met Kerst. Wat ik ook associeer met het eind van het jaar is terugblikken en vooruitkijken. Ondanks dat ik dat in een apart artikel doe, wil ik wel al bekijken hoe ik onze uitgaven volgend jaar gebudgetteerd heb.

Sinds september werk ik met een potjessysteem. Ik maak potjes aan voor specifieke doelen met daarbij een streefbedrag en reken ze niet mee tot ons vrij besteedbaar geld. Het zijn immers uitgaven die we nog moeten/willen doen. Initieel vond ik het erg wennen, vooral omdat de potjes nog gevuld moesten worden. Nu dit gaat lopen, merk ik dat ik het best fijn vind. Normaliter fluctueerde onze spaarrekening af en toe flink als we bijvoorbeeld een auto kochten of als er een onverwachte reparatie was. Nu reken ik de potjes niet mee en daarmee ' vergeet' ik ze eigenlijk. Het geeft ook een stukje rust, omdat ik weet, dat we er rekening mee hebben gehouden. Minder verrassingen dus. Ook zijn de potjes handig om hier in huis af te stemmen waarvoor we willen gaan sparen en welke keuzes we moeten maken. Zo heb ik met mijn vrouw besproken welke potjes we nodig hebben. Daarmee hebben we dus gelijk eenzelfde beeld.

Ik heb nu zeven categoriën gemaakt:

• Andere auto en onderhoud: een doorlopend potje met als doel dat ik €3000 per jaar inleg.
• Huisonderhoud: een vanalles-wat-potje. Doel: €1200 per jaar.
• Nieuwe (hybride) cv-ketel: ik wil volgend jaar een nieuwe (hybride)cv-ketel laten plaatsen, zodat we de jaren erop even vooruit kunnen. Een warmtepomp past niet goed bij ons huis, vandaar hybride. Doel: €4000 medio 2024.
• Medische kosten: één van onze kinderen krijgt volgend jaar een beugel, wat maar deels gedekt wordt. Doel: €2000 eind 2024.
• Eigen risico zorg: €700 eind 2024
• Vakantie: €2500 eind 2024
• Hypotheek aflossen: dit is een "wat-er-overblijft"-potje. Ondanks dat ik nu niet extra aflos op onze hypotheek, blijft het kriebelen vanwege lagere maandlasten. Ik heb nu als doel om €3000 op jaarbasis weg te zetten. Als de spaarrente hoger is dan de hypotheekrente, spaar ik het. Anders los ik het direct af.

Nu hoor ik je denken " jee, dat is bij elkaar ruim €16k". Ja, daar schrok ik dus initieel ook van. Als je alles optelt, is het een flink bedrag. Het is wel haalbaar, maar niet naast iedere maand €1000-1500 beleggen. Dus moeten er keuzes gemaakt worden. En dat vind ik dus een van de voordelen. Gaan we door met beleggen én deze potjes vullen (niet haalbaar) of stoppen we even niets in de aflossen-pot? Of stellen we de nieuwe cv-ketel even uit? Of beleggen we even wat minder? Allemaal keuzes die we dan kunnen bespreken i.p.v. een continu fluctuerend geheel.

Er zijn wel een paar maar'en. Sommige potjes zijn echt eenmalig, dus die komen in 2025 niet meer terug. Ook zijn sommige potjes nu al deels gevuld, dus ik hoef nog 'slechts' €10k in te leggen (nog steeds veel). Daarnaast hoeven de potjes natuurlijk niet in één keer of iedere maand gevuld te worden. Deze maand krijg ik een mooie bonus, die kan naar een potje (weer eentje gevuld). Begin volgend jaar krijg ik mijn 13e maand, dat kan naar een potje. Waar ik het voorheen dus bij ons spaargeld legde, waarop later enorme fluctuaties kwamen, vul ik nu de potjes ermee en stijgt ons spaargeld minder snel (maar stabieler).

Dit is dus mijn aanpak voor 2024:

• Ik hou één stabiele backup-pot aan voor noodgevallen
• Iedere maand wil ik (zo lang mogelijk) blijven inleggen op onze beleggingen
• Alle extra inkomsten (13e maand, vakantiegeld, salarisverhoging) stop ik in één van de potjes, die ik niet meereken tot ons vrij besteedbaar geld.
• Zijn sommige potjes te weinig gevuld? Dan kan ik tussen de potjes onderling balanceren. Mocht dat niet verstandig zijn of niet lukken, dan moeten we onze uitgaven of inleg in de beleggingen heroverwegen.

Komend jaar ga ik eens proberen hoe dit voor ons werkt. Het maakt in ieder geval erg inzichtelijk waar de pijn zit en waarin we dan moeten kiezen. Daar hou ik wel van.

Hebben jullie een budget voor 2024? Zoja, hoe heb je dat aangepakt?

Beleggingen inruilen voor deposito's?

Het zal niemand ontgaan zijn: de rente op spaargeld is de afgelopen maanden flink gestegen. De spaarrentes zijn normaliter gekoppeld aan de marktrentes, die beïnvloed worden door de centrale banken (ECB in Europa, FED in de US). Doordat de ECB en FED jarenlang geld hebben bijgedrukt, kregen we zelfs een periode van negatieve rente met daarna enorm oplopende inflatie. Hoezo is regeren vooruitzien? 

Het is ook geen geheim dat Nederlandse banken flinke winst maken door hun rentes vertraagd te laten oplopen. Waar de Nederlandse 10-jaarsrente eind oktober piekte op 3,3%, kreeg je toen voor een vrij opneembare spaarrekening zo'n 2% rente. Je snapt met welk verschil banken geld verdienen.

Omdat het in Nederland wat achterliep, ben ik in april gaan kijken naar buitenlandse deposito's. Heel voorzichtig heb ik toen mijn teen in het water gestoken met een tweejarige deposito tegen 3,15% rente. Gelukkig ben ik toen niet all-in gegaan, omdat de rentes maar bleven stijgen.

Inmiddels is de inflatie flink teruggelopen (mandaat van de ECB is om het op 2% te houden), waardoor de marktrentes ook aan het dalen zijn. Eind oktober lag de piek op 3,3%, waar deze nu al op 2,6% ligt. Oftewel: misschien is het slim om nu lange-termijn deposito's te openen met een hoge rente. Als de inflatie namelijk verder inzakt, zakken uiteindelijk ook de rentes van deposito's.

Laat ik nu net een tijdje geleden mijn Dela Spaarverzekering hebben opgezegd. Doordat het door de belastingdienst wordt aangemerkt als 'overige bezittingen' (dus belast tegen 2,1%) is het geen winstgevend product meer. Het geld wat daaruit is gekomen, heb ik verdeeld over deposito's. Niet echt een heel doordachte ladder, maar een mix tussen lange en korte termijn:

• 2 jaar tegen 3,15% (Frankrijk)
• 5 jaar tegen 4% (Frankrijk)
• 5 jaar tegen 2,55% (Nederland)
• 10 jaar tegen 3,25% (Nederland)

Het is geld wat al vast zat, dus wat ik niet zal missen. Ja, nu zit het echt vast, maar voor onze uitgaven heb ik tegenwoordig ons potjessysteem.

Met deze hogere rentes, rijst bij mij de vraag: is het handig om mijn inleg op beleggingen in te ruilen voor deposito's? Immers hebben deposito's een gegarandeerde opbrengst, dus risicoloos. Dat waar beleggingen meer risico met zich dragen. Misschien is nu wel hèt moment om alles in depositio's te zetten.

Laat ik eens wat cijfers ophalen rond beleggingen:

• Over het algemeen wordt gesteld, dat wereldwijde aandelen 7% rendement per jaar opleveren, exclusief dividend en inflatie. Met dividend is dat dan 9-10% per jaar. Met 3% inflatie vertaalt dat weer naar 6-7% rendement inclusief inflatie.
• Andere getallen over 122 jaar geven aandelen 5,3% rendement, inclusief inflatie, inclusief herbelegd dividend

Oftewel: het verschilt wat, afhankelijk van wie je het vraagt, welke aandelen je bekijkt en wat je meerekent. Maar over het algemeen geldt 6-7% per jaar met daarbovenop nog 2-3% dividend. Aangezien deposito's ook geen inflatiecorrectie kennen, neem ik deze hier niet mee. Beleggen blijft dus nog steeds veruit de beste optie om je geld aan het werk te zetten. Andersom gedacht: misschien is nu wel hèt moment om meer in beleggingen te stappen. Immers zijn de rentes aan het toppen en zakt de inflatie in, waarmee de rentes verder zullen dalen. Dalende rentes betekent meestal stijgende koersen (want minder alternatieven, dus meer vraag naar aandelen).

Maar goed, het blijft lastig de toekomst voorspellen, daarom beleg ik maandelijks. Qua beleggen heb je sowieso een lange horizon nodig. Zelf ben ik nu 44 en zet ik nog vol in op beleggingen. Met zo'n 15 jaar als horizon lijkt mij dat de beste weg. Echter rond mijn 50e wil ik mijn aandacht meer verschuiven naar deposito's/sparen of een andere vorm van 'veiliger' beleggen. Simpel gezegd, wil ik dan proberen een pot op te bouwen, waarmee ik een eerste periode kan overbruggen, terwijl onze aandelen dan doorsudderen. Mochten de aandelenbeurzen instorten terwij ik net met pre-pensioen wil, dan heb ik daar geen/weinig last van (er vanuitgaande dat ze meestal binnen twee jaar herstellen). Hoeveel die pot precies wordt, weet ik nog niet, dat zie ik dan wel.

Hoe is bij jou de verdeling beleggen/sparen/deposito's?

Dividend update - november 2023

Brrrr wat is het koud opeens buiten, zo begin december. Nog niet zo lang geleden schreef ik over mijn wens om de cv-ketel niet aan te zetten dit jaar, maar dit is helaas niet gelukt. Het is simpelweg te koud om zonder te kunnen, zeker omdat er weer gedoe is met onze airco's. Maar goed, ik probeer het los te laten en naar de positieve puntjes te kijken. Zoals het binnengekomen dividend! Laten we eens kijken wat november heeft gebracht aan dividend.

Dividend-inkomsten

Hieronder de dividend-inkomsten van afgelopen maanden (netto in euro's, dus eventueel omgerekend vanuit dollars). 

Samengevat:

• Dividend november: €197
• Dividend heel 2023: €3730
• Jaarlijks (forward) dividend: €4273 of 4456 EUR+USD (excl. belasting)
• Yield on cost: 4,2%

Waar november vaak een kleinere maand was, begint hij nu aardig mee te doen. Dat komt voornamelijk doordat DXSB ETF is verschoven met haar betalingen. Een mooie maand met maar liefst 24% meer dividend dan vorig jaar.

En nog een belangrijke mijlpaal: het forward dividend zit nu ruim over mijn plan voor 2023! Daar ben ik vooral erg blij mee. Met nog een maand te gaan, ga ik de 4500 EUS+USD zeker halen.

Dividend-veranderingen

Afgelopen maand zijn de volgende veranderingen aangekondigd:

• Automatic Data Processing (ADP): +12%
• Atmos Energy (ATO): +8,8%

Ondanks het beperkt aantal verhogingen zijn ze wel flink. Mooi om mee te nemen.

Portfolio en aankopen

Zie deze pagina voor een portfolio overzicht. Deze maand heb gekocht:

• iShares STOXX Global Select Dividend 100 ETF (ISPA): 10st
• SPDR S&P U.S. Dividend Aristocrats ETF (SPYD): 26st

Dit zijn 'gewoon' de maandelijkse aankopen (ISPA met een stuk dividend), niets bijzonders deze maand.

Samenvatting

Met €197 begint november goed bij te dragen aan het dividend. Waar ik vooral blij mee ben, is dat ik de mijlpaal van 4400 EUR+USD heb behaald en zelfs 4500 ga halen. 

Komende maand gaan we al het jaar afsluiten. Dat wordt genieten van de feestdagen, terugblikken en vooruitkijken. Oja, en ook nog even het dividend van december ontvangen :-)

Hoe was jullie maand qua dividend?

Accepteren en loslaten

Een wat persoonlijker artikel dit keer. Geen getalletjes of harde feitjes, dat is weer voor een volgende keer. De laatste tijd zit ik namelijk niet zo lekker in mijn vel. Dat heeft verschillende oorzaken. Ik kan niet zo goed tegen de herst/winter (donker, koud, brrrr), we hebben het thuis best druk met ons gezin, ik wil zelf meestal teveel bereiken (i.p.v. de hele avond op de bank Netflixen) en daarnaast hebben we wat gedoe aan ons huis. Niet dat ik depressief ben, maar het gaat allemaal wat minder vrolijk qua gedachten.

En daar moet ik wat mee. Ten eerste omdat het niet goed voor mij is, ten tweede omdat mijn gezin daar last van heeft. Twee voorbeelden:

• Er is wat gedoe met ons huis (ik ga niet verder in detail), wat niet zomaar even op te lossen is. Dat wil ik wel graag oplossen, zodat we er goed in kunnen wonen en ons huis in waarde blijft. Mensen die komen voor analyse of klussen laten het afweten, ik gefrustreerd en voor ik het weet, gaat het in mijn hoofd zitten.
• De laatste tijd vliegt het geld er voor mijn gevoel uit. Feestjes, verjaardagen, veel ongeplande uitgaven en reparaties, nieuwe potjes, alles wordt duurder. We houden merkbaar minder over. Daarover schiet ik dan weer in de stress, omdat we een doel hadden om eerder te stoppen met werken. Wat op deze manier niet haalbaar is. Hetzelfde verhaaltje: het frustreert mij, ik wil het controleren en oplossen.

Als ik het van een afstandje bekijk, heeft het dus iets te maken met angst, controle en loslaten. Ik ervaar een bepaalde angst (huis kapot, niet goed kunnen wonen, niet voldoende kunnen sparen, niet eerder stoppen), waardoor ik het wil gaan controleren (meten, aanpakken, oplossen). Hiermee denk ik dat ik iets oplos, maar het zorgt ervoor dat ik er nog meer (negatieve) aandacht aan schenk. En soms zijn dingen niet op te lossen. Dan moet ik dus loslaten/accepteren. En daar heb ik wat moeite mee. In mijn werkelijkheid is de wereld grotendeels maakbaar, kneedbaar. Zo heb ik altijd dingen aangepakt en opgelost. Niet accepteren, maar aanpakken en veranderen. En met mij meer financiële bloggers, durf ik denk ik wel te stellen. Want ja, we zitten toch allemaal met plannen/doelen in onze Excelletjes te rommelen om zo optimaal bezig te zijn en daarmee een ongewisse uitkomst proberen te controleren.

Daar moet voor mij dus verandering inkomen. Dus probeer ik de laatste tijd zaken te "accepteren/omdenken en loslaten" (gemakkelijker gezegd dan gedaan). Kijk ik naar dezelfde voorbeelden:

• Het gedoe met ons huis. Kan het kwaad? Nee. En als het erger wordt, moeten we aan de handrem trekken. Kan ik het nu oplossen/veranderen? Nee. Oftewel: ik moet accepteren dat het er is en loslaten dat ik het per se moet oplossen.
• De laatste tijd vliegt het geld eruit. Kan het kwaad? Nee, nu niet. Hoogstens slinkt ons spaargeld wat harder dan gepland. Maar we houden alsnog redelijk wat over. Dus loslaten.

Ik merk aan mezelf, dat ik echt bewust even moet stilstaan bij de vragen of het kwaad kan en of ik het kan oplossen. Neem nu onze financiële reis. We willen graag voor ons 60e stoppen met werken. Met bovenstaande zou dat weleens in gevaar kunnen komen. Nu kan ik daar komende jaren keihard aan gaan werken en voor gaan knokken, maar daar word ik geen leukere man/papa mee. Ik kan ook even bekijken wat het ergste is wat er kan gebeuren: desnoods werken we nog een paar jaartjes door. Dat valt toch best mee? Het risico is natuurlijk dat ik alles wegredeneer, zo ver wil ik ook weer niet gaan. Een kwestie van balans dus,

Wat moeten jullie hier nu mee? Vrij weinig denk ik. Misschien is dit het "boring middle" waar ik inzit. Wat ik wel weet, is dat ik een betere balans moet zoeken tussen controle en zaken accepteren/loslaten. Of het nu over privé of onze financiële reis gaat. Loslaten/accepteren is namelijk een stuk bevrijdender dan ertegen vechten. In het eerste zit angst en stress, in het tweede opluchting en bevrijding.

Zo, dat moest ik even van mijn hart. Dat helpt mij ook af en toe om wat op een rijtje te zetten. Niets financieels, geen cijfertjes. Dat is voor de volgende keer.

Bekijken jullie je leven weleens vanuit een andere kant?

Nog steeds geen cv-ketel aan

Het is herfst buiten, bijna winter. Het is al erg nat en het wordt kouder buiten. Vooral 's avonds merken we dat. Waar ons huis voorheen redelijk goed op temparatuur bleef, zakt het nu gedurende de nacht in de woonkamer terug naar 17/16 graden.

Waar ik sommige bloggers half oktober de cv-kachel zag aanzwengelen, hebben wij voor het verwarmen van ons huis nog geen m3 gas gebruikt. Het leek me leuk om te kijken of we dat redden tot eind december. Niet dat ik mijn gezin in de kou laat zitten, daar hebben we over nagedacht:

1. In de woonkamer en keuken hangen airco's. Als ze het goed doen (dat wil nogal weleens wisselen met wind/regen) stoken ze de boel op tot 20-21 graden. Aangezien we nu nog zo'n 2500 kWh overcapaciteit hebben, is dit voor ons de eerste keuze zolang we nog kunnen salderen.
2. In de weekenden, als de airco's het moeilijk trekken of als het echt koud is, gebruiken we de pelletkachel. Ik ben er wat minder tevreden over dan in ons oude huis (die werd veel warmer voor mijn gevoel), maar ook die warmt de kamer lekker op.
3. Op de bovenverdieping stoken we niet. Hebben we ook nooit gedaan. Als het straks -5 graden is wellicht wel. Als de kinderen moeten leren op hun kamer, gebruiken ze een elektrisch kacheltje. Daar willen we in de toekomst ook airco's hangen.

Eigenlijk gebruiken we dus alleen nog maar gas voor warm water (douchen, afwassen). Vanaf ingang van onze nieuwe contractperiode (april) hebben we nog maar 100m3 gas verbruikt. Niet slecht! 

Bij onze aanpak komen wat mij betreft twee dingen om de hoek kijken: kosten en milieu. Eerst de kosten. Vorig jaar had ik al een grove vergelijking gemaakt tussen de kosten van elektra, pellets en gas. Toen stond de wereld echter in brand (nu nog steeds, maar hebben we als Europa blijkbaar minder 'last' van de effecten) en golden er andere energietarieven. Tijd voor een update dus:

Je ziet dat airco's nog steeds het voordeligst zijn, natuurlijk helemaal als je zonnepanelen hebt en overcapaciteit hebt. Daarna ontlopen gas en pellets elkaar niet erg, mede door de gedaalde energieprijzen. Voordat er allerlei commentaar komt: hierbij zijn natuurlijk allerlei kanttekeningen te plaatsen, zoals dat bij een pelletkachel een deel van de warmte verloren gaat en dat een pelletkachel ook elektriciteit verbruikt. Dat klopt allemaal, dus het is geen hele zuivere vergelijking. De andere kant op redenerend: met gas stoken we al snel 4-5m3 op een avond om ons huis te verwarmen, terwijl ik de benedenverdieping ook kan warmstoken met een halve zak pellets. Maar goed, bovenstaande overzicht is dus waarom wij met op onze manier verwarmen.

Dan het milieu. Omdat er veel verschillende aspecten bij komen kijken (productie, logistiek, uitstoot etc), heb ik heel simpel de hoeveelheid CO2 opgezocht (emissiefactoren inclusief productie/voorketens en verbranding) per energietype van de website co2emissiefactoren.nl.:

• Aardgas: 1,884 kg CO2 per m3
• Pellets: 0,035 kg CO2 per kg (voor resthout). Voor 1 m3 aardgas is 2,6 kg pellets nodig (zie boven), dus 0,09 kg CO2
• Elektriciteit (kacheltje, grijze elektra): 0,556 kg CO2 per kWh. Voor 1 m3 aardgas is 8,8 kWh elektriciteit nodig (zie boven), dus 4,9 kg CO2
• Elektriciteit (warmtepomp, grijze elektra): 0,556 kg CO2 per kWh. Voor 1 m3 aardgas is 2,2 kWh elektriciteit nodig (zie boven), dus 1,2 kg CO2

Aangezien pellets een significant lagere CO2 uitstoot hebben in vergelijking tot aardgas of elektriciteit, zal het wel een te pure vergelijking zijn. Ik kan ook de pellets-waarden nemen uit vers hout (0,556 kg CO2 per kg, dan kom ik op 1,44 kg CO2 uit). Ook hier zitten natuurlijk allerlei kanttekeningen, zoals die restwarmte die verloren gaat met een kachel. Maar goed, het is even het beste wat ik kan vinden om het meetbaar te maken.

In deze vergelijking ben ik vooral benieuwd hoe de discussie rond salderen verder gaat. Dan is onze overcapaciteit namelijk niet meer 'gratis' te gebruiken voor onze airco's en verschuift het beeld voor mij richting verwarmen met gas of pellets. Daarom snap ik de discussie ook niet, het ging er toch om mensen aan hernieuwbare energie te krijgen? Als je salderen versobert en er geen betaalbare alternatieven zijn, zal men weer bewegen richting gas. 

Afgelopen maanden zaten onze maandkosten op zo'n €16 gemiddeld, waarvan 46% belastingen. Nu maar eens kijken of we de komende anderhalve maand op deze manier kunnen doorgaan met verwarmen.

Hoe zit het met jullie verwarmingsverbruik tot nu toe?

Dividenddoel bereikt

In mijn maandupdate van vorige week schreef ik al, dat ik mijn dividenddoel voor dit jaar bijna heb bereikt, namelijk 4400 EUR+USD aan forward dividend. Met nog twee maanden dit jaar, ga ik er dus ruim overheen. Daar ben ik erg blij mee, zeker na de flinke verlaging van het dividend van NEWT in februari 2023.

Ondanks dat ik niet meer echt meer met doelen werk, maar meer processen, vind ik het wel fijn om te kijken wat ik zou kunnen bereiken. Aan het einde van het jaar bekijk ik meestal even kort wat ik aan dividend het jaar erop verwacht. Hoe bereken ik dat:

• Ik neem het forward dividend eind december, ik stel even dat ik dit jaar 4500 EUR+USD haal.
• Dit levert het jaar erop ook dividend op, aangezien ik het herbeleg tegen zeg 2,5%.
• Mijn eigen inleg draagt volgend jaar ook bij aan het foward dividend, ook tegen 2,5%.
• Omdat dividend regelmatig door bedrijven wordt verhoogd, groeit het forward dividend van eind december volgend ook jaar verder. Dat is de basis van dividend-groeibeleggen. Ik neem een conservatieve gemiddelde groei van 1,5% (dividend van ETF's groeit niet zo hard).
• In totaal groeit mijn forward dividend in 2024 dus met 630 EUR+USD naar 5130 EUR+USD.

In deze berekening mis ik nog één ding, namelijk dat mijn eigen inleg gedurende het jaar ook meedoet in de dividendgroei. Maar om het niet te complex te maken, neem ik dat niet mee. Als er niets geks gebeurt, verwacht ik eind 2024 dus op 5130 EUR+USD aan forward dividend te zitten.

Als ik dat sommetje een beetje doortrek naar de jaren erna, krijg ik onderstaande figuren:

Wat zie ik hierin:

• Als ik door blijf gaan zoals nu, heb ik over 20 jaar 24.640 EUR+USD aan jaarlijks dividend. Ieder jaar groeit dit aan met 1380 EUR+USD.
• Belangrijker is de tweede figuur: maar liefst 67% van de dividendgroei komt dan door organische groei. Dat is alle dividendgroei exclusief de groei door mijn eigen inleg. Hier zie je dus de stelling die ik af en toe inneem, dat over 20-30 jaar je dividend voor 70-80% bestaat uit organische groei en niet door je eigen inleg. De sneeuwbal in beeld.

Trek ik dit door naar 30 jaar, dan hebben we het over bijna 42k (EUR+USD) aan jaarlijks dividend en zit de organische groei bijna op 80%. Omdat we niet zo lang willen wachten, maar liefst over zo'n 15 jaar willen stoppen met werken, zitten we dan op zo'n 18k aan dividend. Daar moet natuurlijk nog belasting over worden betaald, maar toch niet verkeerd.

Nu ben ik nog uitgegaan van een conservatieve belegging tegen 2,5% rendement. Als ik dat op 3,2% leg (het gemiddelde van mijn huidige ETF's), kom ik over 15 jaar uit op bijna 23k jaarlijks dividend. Als ik nog iets meer zou inleggen in de loop van de tijd, kom ik uit op 24k aan jaarlijks dividend. Oftewel, 2000 EUR+USD per maand. Kijk, dan hebben we het ergens over. Als het goed is, zouden we tegen die tijd met €2400 per maand moeten kunnen rondkomen. Dat is natuurlijk nog koffiedik kijken, maar het komt aardig in de richting. Maar goed, dat is voor later.

Het belangrijkste is, dat je ook voor jezelf dit soort rekensommetjes maak als je gaat dividendbeleggen. Zoals je wellicht hebt opgemerkt, komt in bovenstaande berekeningen geen enkele koers of portfolio-waarde voor. Niet dat dat niets uitmaakt (bij dividendbeleggen heb je voordeel van dalende koersen), maar je hebt het in principe niet nodig. Kijk niet teveel naar koersen en winsten op de korte termijn, maar naar het grotere plaatje. Dan zie je dat je er prima aan kunt rekenen. Wie zei er dat dividend-beleggen risicovol en niet te voorspellen is? :-)

Heb jij al eens berekend hoeveel dividend jij krijgt over x jaar?

Dividend update - oktober 2023

Net als het weer buiten (nat, belabberd) zo zijn de beurzen afgelopen weken. Met iedere dag een kleine daling voelt het alsof we in een bear markt zitten. Bedrijven die ook maar iets negatiefs publiceren in hun kwartaalcijfers worden hard afgestraft, soms zelfs met 10% tegelijk. Daarnaast speelt er vanalles op geopolitiek vlak, oftewel: het is weer gezellig in de wereld :-)

Doordat ik vooral aan dividendbeleggen doe, kijk ik vaak door de koersen heen. In deze periode van neergaande beurzen helpt dit zeker. Laten we kijken wat oktober heeft gebracht aan dividend.

Dividend-inkomsten

Hieronder de dividend-inkomsten van afgelopen maanden (netto in euro's, dus eventueel omgerekend vanuit dollars). 

Samengevat:

• Dividend oktober: €305
• Dividend heel 2023: €3532
• Jaarlijks (forward) dividend: €4271 of 4394 EUR+USD (excl. belasting)
• Yield on cost: 4,2%

Dat is mooi, net over de €300 en 23% hoger dan vorig jaar. Niet slecht voor een "tussenmaand". Dat komt voornamelijk door ISPA die nu goed mee begint te doen.

Met het forward dividend zit ik al bijna op mijn plan voor 2023 om 4400 EUR+USD te halen. Daar ben ik vooral erg blij mee. 

Dividend-veranderingen

Afgelopen maand zijn de volgende veranderingen aangekondigd:

• Main Street Capital (MAIN): +2,2%
• McDonald's (MCD): +9,9%
• MSC Industrial (MSM): +5,1%
• AbbVie (ABBV): +4,7%

Ondanks het beperkt aantal verhogingen zijn ze wel flink. Ik weet niet hoe het met jullie zit, maar een salarisverhoging van bijna 10% gebeurt niet ieder jaar. Het lijkt weinig te zijn op een dividend van €25, maar met 10% per jaar is het dividend over zeven jaar verdubbeld.

Portfolio en aankopen

Zie deze pagina voor een portfolio overzicht. Deze maand heb gekocht:

• Coca Cola (KO): 10st
• iShares STOXX Global Select Dividend 100 ETF (ISPA): 60st

KO heb ik gekocht van het dividend van september. Waarom? Ik vind het gewoon een erg mooi aandeel met goede cijfers. Een paar weken geleden dipte het 5% over zorgen rond de Amerikaanse economie, dat vond ik een mooi bijkoopmoment.

Samenvatting

Met €305 een mooie dividendmaand. Waar ik vooral blij mee ben, is dat ik nu al bijna op mijn plan van 4400 EUR+USD zit aan forward dividend. En dat terwijl begin dit jaar de dividendverlaging van NEWT mij veel dividend heeft gekost. Ik had toen mijn jaardoel kunnen bijstellen, maar ben juist extra gaan inleggen om het toch te halen. En nu, met nog twee maanden te gaan heb ik het al gehaald! Zal ik dit jaar nog proberen voor de 4500 EUR+USD te gaan?

Hoe was jullie maand qua dividend?

Ik heb het nog nooit gedaan...

Dit keer een wat persoonlijker artikel (en een dagje eerder omdat ik morgen weg ben). Afgelopen jaar hebben we veel zaken veranderd in ons leven. We hebben een nieuw huis, we hebben allebei een nieuwe baan, mijn kinderen gaan naar een vervolgschool. Vaak positief, maar vooral vaak nieuwe dingen. In mijn werk werd ik vanaf het begin redelijk in het diepe gegooid en heb ik zelf leren zwemmen. Niet de meest efficiënte manier, maar wel effectief om veel te leren. Daarnaast ben ik ook weer begonnen met fotograferen. Naast dat het een leuke hobby is, gaat het ook over nieuwe dingen uitproberen en nieuwe klanten fotograferen.

Nieuwe dingen proberen was echter niet altijd even gemakkelijk voor mij. Als kind zat ik regelmatig in mijn eigen wereld. Ik bedacht dingen, bekeek ze van verschillende kanten, werkte ze uit en kwam dan tot een stap. Maar in mijn hoofd zitten, was niet altijd even handig. Zo durfde ik op mijn werk niet gelijk met een antwoord te komen voor ik iets 100% zeker wist. Daar zat een soort angst/spanning achter om (snel) mijn mening te uitten. Misschien herken je het wel, de gedachte achteraf "waarom heb ik dat niet toen meteen gezegd?".

Naarmate de jaren verstreken, ben ik me steeds bewuster geworden van mijn gedrag en dat het mij in de weg zat. Ik heb immers een erg sterk onderbuikgevoel (zonder een onderbuik te hebben ;-) ), wat vaak uitkwam, maar waar ik dus niet naar luisterde. Dat zat me dwars.

Zoals bij veel dingen, is herkenning een belangrijke eerste stap. Als je herkent dat je in een valkuil stapt, kun je er ook beter mee omgaan. Daarnaast vind ik, dat je je "angsten" of spanningen juist moet aankijken. Angst zegt meestal dat je iets graag wilt, maar nog niet durft. Door het dan juist wel te doen, zie ik in negen van de tien keer, dat ik me ergens onterecht druk heb gemaakt.

Een manier om die "angst" of spanning aan te kijken, is om gewoon te beginnen. Niet eerst vanuit die analyserende blik, maar gewoon beginnen en er niet teveel over nadenken. Een leuke uitspraak die ik daarbij tegenkwam was van Pippi Langkous: "ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het wel kan". Die regel heb ik op mijn monitor geplakt en iedere keer als ik iets "spannends" ga doen, denk ik daaraan.

En wat heeft me dat geholpen zeg! Doordat ik vrijwel alles (privé en werk) open ben aangegaan, heb ik vrijwel geen belemmering meer om dingen op te pakken of ergens in te springen. Niet per se een "yes day" of "yes man" (voor wie de films kent), maar gewoon met minder zorgen en meer vertrouwen nieuwe dingen aanpakken. Hierdoor doe ik inmiddels veel meer op gevoel en ervaring.

Wat moeten jullie hier nu mee? Nouja, vrij weinig misschien. Af en toe wil ik iets delen wat mij erg heeft geholpen. Ik vind dat ieders leven voor een groot deel een gevolg is van de keuzes die je maakt. Ik hoor en lees regelmatig, dat mensen het eng vinden om te beleggen of te investeren. Dat ze niet weten waar ze moeten beginnen. Of je dan niet al je geld kunt verliezen. Maar ook als ze iets anders in hun leven willen veranderen, maar dat eng vinden. 

Vind je iets eng? Ga het juist eens doen! Vind je het spannend? Denk dan ook eens aan die uitspraak: "ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het wel kan". En ga het dan gewoon doen. Probeer het maar eens.

Wat vinden jullie spannend/eng om te doen? En (hoe) zet je je daar dan overheen?

Center Parcs en gas

Tijd voor een kleine 'rant'. Vorige week hadden we herfstvakantie en zijn we lekker een weekje weg geweest naar Center Parcs. Niet tegen het dure Center Parcs tarief, maar via een flinke aanbieding (hallo, ik run niet voor niets aan blog over financiën). Het was een heerlijke week, waarin we vanalles hebben gedaan met de kids en heerlijk zijn uitgewaaid.

Wat me bij binnenkomst direct opviel, was dat ons hele huisje gasgedreven was. Er hing een eigen cv-ketel (naast een eigen groepenkast) en zelfs de kookplaat liep op gas. Dat laatste verbaasde me erg. We zijn in Nederland hard bezig om van het gas af te gaan willen, hebben we thuis bijna alles elektrisch, dan ga je naar Center Parcs en dan stook je op gas. Zeker als je dan weet dat ze normaal €1500 voor een weekje huur vragen (reguliere prijs), had ik verwacht dat ze wat meer zouden investeren in een duurzamere aanpak.

Als ik het even op een bierviltje uitreken:

• Onze Center Parcs vestiging heeft zo'n 800 huisjes/appartementen
• Een gemiddelde kookplaat verbruikt 37 m3 gas per jaar
• Dat is dus totaal 29.600 m3 gas per jaar

Stel je zou de gasplaat willen vervangen door een elektrische plaat, dan scheelt je dat dus zo'n 30k m3 aan gas per jaar voor je hele park. Met een zakelijke gasprijs van zo'n €0,52 per m3 gas (excl. BTW), kom ik dan uit op zo'n €15k. En daar zit hem dan het probleem: dat is slechts €19,50 per huisje. Daarvoor ga je natuurlijk never nooit een elektrische kookplaat neerleggen, inclusief de elektrische aansluiting en extra elektra-kosten.

Natuurlijk is dit alleen bekeken vanuit het koken. Daarnaast heb je nog gasverbruik voor afwassen en douchen en de verwarming nodig. De huisjes werden met de verwarming redelijk snel warm, dus verbruik je ook niet enorm veel. Als ik naar onze thuissituatie kijk, kunnen we uit met 500 m3 gas per jaar. Zeg dat je het viervoudige neemt voor zo'n park, omdat iedereen langer doucht en sneller de verarming aanzet, dus 2000 m3. Dat is dan €1040 per jaar. Ook dat is weer niets, dat hebben ze in driekwart week terugverdiend.

Ondanks dat het misschien een kromme vergelijking is, want het gaat over zakelijke tarieven, zie je hierin denk ik wel het "probleem" dat op meerdere plaatsen speelt, inclusief bij ons thuis: het loont op een gegeven moment niet om nog verdere stappen te zetten in verduurzaming. Vanuit het bedrijfsleven niet vanwege de lage zakelijke tarieven, vanuit particulieren niet vanwege de belastingen.  Vorig maand hadden we effectief €18 aan energiekosten, waarvan €0 elektra (salderen meegerekend), €16 gas en €2 aan leveringskosten, netbeheerkosten en vermindering energiebelasting. Dan zou je zeggen dat gas juist de belangrijkste component is, maar ten eerste gaat €16 per maand nergens over, ten tweede bestaat ons gastarief voor 46% (!) uit belastingen. Dus effectief betaal ik maar €7,36 per maand aan echte gaskosten. Naast dat het voor ons niet loont om dat nog verder te verlagen, zal die 12 m3 gas die wij verbruiken echt geen zoden aan de dijk zetten voor het klimaatprobleem (ik snap dat "alle kleine beetjes helpen" en "een goed milieu begint bij jezelf", maar in kader van "grote vissen eerst": weet je dat ze in China nog vrolijk 700 (!!) kolencentrales bouwen). 

Dus met een jaarlijks gasverbruik onder de 500m3 zet ik even stoer: wij als particulier gezin hebben ons steentje bijgedragen. Nu is het aan grootverbruikers om hun bijdrage te leveren.

Hoe ver ga jij in energiebesparing?

Einde Dela Spaarverzekering

In het verleden heb ik jarenlang gebruik gemaakt van de Dela Spaarverzekering. Met 2,75% rente (oude regeling) was het een mooi product in tijden van lage rente. In 2022 heb ik deze pot opengebroken en gebruikt voor de aankoop van ons nieuwe huis om een lagere hypotheek te krijgen. Daarna heb ik vorig jaar een nieuw account geopend (met 2% rente) met nog een extra storting.

Maar nu is de liefde over. Ik ga hem namelijk binnenkort stopzetten. Daar is maar één simpele reden voor: de belastingdienst schaart dit onder "overige beleggingen", terwijl het een spaarproduct is. Dat betekent dat ik 2% rente krijg en de belastingdienst 2,1% heffing rekent (6,17% x 34% in 2024, mits je boven de vermogensgrens valt). Oftewel: het hele product is verliesgevend en daarmee overbodig geworden.

Nadat ik contact had met Dela hierover (wat gaan jullie eraan doen, want het product wordt verkeerd geïnterpreteerd) blijkt dat er overleg is tussen Dela en het ministerie van Financiën. Leuk, maar na drie maanden blijkt er nog steeds niets te zijn besproken.

Nu zou ik natuurlijk twee dingen kunnen doen:

1. Laten staan en even mijn vingers in mijn oren doen. Immers zou er vanaf 2025 een nieuw box3-belastingstelsel moeten komen, waarbij wordt belast naar werkelijk rendement. Echter, aangezien ik niet heel veel vertrouwen heb in de overheid/ICT samenwerling, zal dit vast weleens later kunnen worden. In de tussentijd staat ons geld dan te verdampen.
2. De Spaarverzekering stoppen. Dit kost €150 'boete' als je het binnen 10 jaar stopzet. Nu hebben we afgelopen tijd meer dan dit aan rente gekregen, maar toch is het een beetje zonde.

Als er geen andere alternatieven zouden zijn, zou ik het wellicht daar even laten staan en de tussenperiode uitzitten. Echter, pak een willekeurige deposito en je krijgt tegenwoordig al 3-4% rente. Oftewel, de keuze was snel gemaakt. Jammer voor ons, jammer voor Dela, maar het is wat het is. Als het onder "overige beleggingen" blijft vallen, denk ik dat er weinig eigenaren van de Spaarverzekering meer overblijven.

De vraag is dan nog wat we gaan doen met het geld dat vrijkomt. Ik zou het extra kunnen beleggen voor nog meer rendement en een flinke extra duw in het forward dividend. Omdat we al redelijk veel hebben belegd, is het wegzetten in een deposito misschien wel de beste manier om het verder te spreiden.

Wat zouden jullie doen met zo'n potje?

Is jouw knipbeurt €27.000 waard?

In deze tijden lijkt het wel iedere dag te gaan over inflatie, krimpflatie en de spiraal omhoog waarin we allemaal zitten. Alles wordt duurder, lonen en kosten stijgen, waardoor producten weer duurder worden, etc etc. Het einde lijkt nog niet in zicht.

Het enige wat je daar zelf aan kunt doen, is bezuinigen. Zo kun je besparen op boodschappen of kaasschaven aan je verzekeringen. Of je kunt waarderen wat je hebt en de luxe van genoeg accepteren. Dat laatste lijkt mij trouwens de enige duurzame route waar we als maatschappij naartoe moeten. Doordat we steeds meer willen, wordt alles duurder. Als bijgevolg hiervan verkloten we ook nog eens onze eigen planeet.

Maar goed, aangezien ik in mijn eentje de wereld niet kan veranderen, richt ik me persoonlijk op wat we hier thuis kunnen veranderen. Wat daarbij helpt, is om niet alleen te kijken naar de besparing, maar ook naar opportunity cost. In dit geval is dat de toekomstige waarde van een uitgave als je het op lange termijn zou investeren. Ik zie het als een positieve tegenhanger van "meer" willen.

Een voorbeeld. Het wordt tijd dat ik mijn haren weer laat knippen. Nu kan ik naar de kapper gaan voor mijn simpele kapsel en €25 betalen. Door dit niet te doen (mijn vrouw is inmiddels mijn kapster), bespaar ik zo'n €250 per jaar. Dat lijkt weinig, maar als je bekijkt wat die €25 in de toekomst zou worden als je het investeert, is het een aardige besparing. Met 7% rendement per jaar (beursgemiddelde) zou die ene €25 na 25 jaar opeens €135 waard zijn (zonder herbeleggen van eventueel dividend).

De formule om zoiets te berekenen is (^ betekent "tot de macht"):

• waarde = huidige waarde x ( ((100+rente)/100)^jaren )
• waarde = €25 x ( ((100+7)/100)^25 )
• waarde = €25 x (1,07^25)
• waarde = €25 x 5,42 = €135

Als ik 20 jaar kapperbesparing (€5000) beleg tegen 7% rendement is dat na 25 jaar €27k. Oftewel: is die knipbeurt mij over die periode €27k waard? Ik dacht het niet.

Met bovenstaande formule kun je uitrekenen, dat iedere euro besparing (en geïnvesteerd tegen 7% per jaar) ongeveer iedere 10 jaar verdubbelt (de regel van 72). Dus na 10 jaar is hij €2 waard, na 20 jaar €4 en na 30 jaar €8. Dat moet je natuurlijk niet bij iedere euro gaan berekenen, het geeft alleen inzicht in wat je ermee zou kunnen bereiken als je een uitgave niet doet. 

Dus mocht je nog twijfelen over dat dagelijkse bakje koffie van €3 op het station of bij dat leuke tentje, dan kun je hiermee even stilstaan bij wat je er ook mee kunt bereiken.

Hoeveel euro geef jij per week uit aan kleine koopjes of gewoontes?

Dividend update - september 2023

Het is alweer oktober, de blaadjes kleuren al rood en bruin aan de bomen, maar de temperaturen zijn nog erg zomers. Tijd om eens te kijken wat de maand september heeft gebracht aan dividend. Omdat het een van de grotere maanden is (met ETF-uitkeringen), ben ik benieuwd wat het is geworden.

Dividend-inkomsten

Hieronder de dividend-inkomsten van afgelopen maanden (netto in euro's, dus eventueel omgerekend vanuit dollars). 

Samengevat:

• Dividend september: €742
• Dividend heel 2023: €3227
• Jaarlijks (forward) dividend: €4182 of 4303 EUR+USD (excl. belasting)
• Yield on cost: 4,2%

Kijk, dat is nog eens een lekkere maand: €742 aan dividend en maar liefst 72% meer dan vorig jaar! Dat laatste is wel wat vertekend moet ik zeggen. In mijn vorige update schreef ik al, dat DXSB de uitkeringsperiode een maand verschoven heeft. Maar zelfs als ik die in augustus had meegerekend, hadden we nu 46% meer dividend gehad dan vorig jaar. Hoe dan ook dus een lekkere volle maand. Ik moest zelfs de vertikale as van mijn grafiek ervoor aanpassen.

Het forward dividend zit ook alweer in de 4300 EUR+USD, dus bijna richting de 4400 uit mijn dividendplannen voor 2023. Dat zou ik dus goed moeten halen, als er geen vreemde dingen gebeuren. 

Dividend-veranderingen

Afgelopen maand zijn de volgende veranderingen aangekondigd:

• New Jersey Resources (NJR): +7,7%
• Realty Income (O): +0,1%
• Starbux (SBUX): +7,5%
• Texas Instruments (TXN): +4,8%
• Verizon Communications (VZ): +1,9%

Mooie verhogingen weer deze maand. Het lijken vaak kleine verhogingen, maar dit zorgde er bijvoorbeeld deze maand wel voor, dat ik net over die 4300 EUR+USD grens ging. Alle kleine beetjes helpen.

Portfolio en aankopen

Zie deze pagina voor een portfolio overzicht. Deze maand heb gekocht:

• VanEck High DividendETF (TDIV): 44st

Samenvatting

Wat een lekkere maand met €742 aan dividend! De grote ETF-maanden beginnen nu toch echt flink aan te groeien, waardoor er wel wat scheefgroei ontstaat met de tussenmaanden. Maar dat is iets wat ik nu voor lief neem.

Ook het forward dividend ligt goed op koers en er waren weer mooie dividendverhogingen. Tijd om nog even van de zon te gaan genieten.

Hoe was jullie maand qua dividend?

Cadeautje van de belastingdienst

Zomaar een extra blogje tussendoor. Afgelopen week kreeg ik een brief van de belastingdienst, de definitieve berekening toeslagen over 2022. Momenteel zijn we toeslagloos, maar in 2022 hadden we nog een half jaartje kinderopvang. Nadat we zijn verhuisd, zijn we darmee gestopt.

Wat schetst mijn verbazing: "Uw definitief berekende kinderopvangtoeslag over 2022 is ... U hebt €18 te veel kinderopvangtoeslag gekregen. Bedragen tot en met € 106 vragen wij niet terug. Daarom hoeft u niets terug te betalen."

In eerste instantie dacht ik "prima, opbergen en afsluiten dat hoofdstuk". Twee seconden later dacht ik "maar wacht even, €106 is best veel toch?". Ik heb even opgezocht hoeveel kinderen in 2022 op een kinderopvang, dagopvang, BSO of gastouderopvang zaten, dat waren er totaal 2,2 miljoen. Stel even dat je gemiddeld per 2 kinderen een toeslag hebt. Dan hebben we het toch potentieel over 117 miljoen euro. Dat zal natuurlijk minder zijn, omdat je een bepaalde verdeling hebt van te veel of te weinig betaald, maar dit wetende zou je bijna standaard teveel kinderopvangtoeslag gaan aanvragen. Is toch weer een keer gratis tanken, een maand energiekosten of een halve boodschappenkar.

Ik snap dat het ook wat kost om dat soort bedragen terug te vorderen, maar blijkbaar wil de overheid daar geen moeite werk/tijd/geld insteken (kun je toch gewoon verrekenen?). Terwijl ik vorige maand wel drie aparte enveloppen kreeg met drie keer dezelfde informatie omdat ik een box3-bezwaar had ingediend over drie jaren. Ja zo zijn we lekker efficient bezig. 

Hebben we dus even potentieel 117 miljoen euro aan cadeautjes uitgedeeld. Och, het ging toch al zo voortvarend met Nederland toch?

Toch weer extra aflossen?

Sinds vorig jaar hebben we een nieuwe hypotheek. Toen heb ik uitvoerig gerekend hieraan en verschillende mogelijkheden tot extra aflossen bekeken. Scenario's, hypotheekverloop, maandlasten, alles heb ik weergegeven in mooie grafiekjes. In juni heb ik mezelf zelfs de vraag gesteld of ik uberhaupt moet aflossen. Want ja, met 1,3% hypotheekrente kunnen we beter beleggen of tegenwoordig sparen. Allemaal lekker rationeel. En toch blijft het kriebelen en knagen. Vooral vanwege het feit dat we niet meer maandelijks extra aflossen op onze hypotheek en niet meer gebruikmaken van de sneeuwbal.

Het blijft dus knagen. Dat we meer kunnen doen, meer ruimte kunnen creëren. Niet nu, maar voor later. In ons vorige huis loste ik maandelijk €500 extra af plus de netto verlaging van onze maandlasten door die aflossing. Daardoor werd de sneeuwbal zo groot, dat we veel meer konden aflossen terwijl onze eigen inleg steeds die initiële €500 bleef. Dat ging toen erg hard, iets wat nu met 1,3% rente niet zo hard zal gaan.

Een andere gedachte die laatst voorbij kwam was: we hebben een annuïtaire hypotheek, dat betekent in het begin veel rente betalen en weinig aflossing. Dat houdt in, dat we na 20 jaar slechts zo'n 50% hebt afgelost. Aangezien wij over zo'n 15 jaar willen verhuizen (dan is ons huis te groot voor ons tweeën), is dat eigenlijk niet zo handig. Dan hebben we 15 jaar vooral rente betaald en weinig afgelost.

Daarom wilde ik weer eens kijken wat die sneeuwbal doet voor onze hypotheek en maandlasten. Niet allerlei figuren, maar gewoon resultaten. Eigenlijk wil ik maar een paar dingen weten:

• Hoe groot is onze hypotheek op mijn 58e en 60e? Dit bepaalt hoeveel overwaarde we tegen die tijd hebben en welke hypotheek we nog hebben als we zouden verhuizen of oversluiten.
• Wat zijn onze maandlasten en extra aflossing? Dit betaalt hoeveel we overhouden als we stoppen met extra aflossen.

Voor de vergelijking neem ik even twee opties:

1. We lossen jaarlijks €6000 af zonder sneeuwbal (vergelijkbaar met €500 per maand)
2. We lossen maandelijks €500 af (€6000 per jaar) plus sneeuwbal

Optie 1: €6000 per jaar aflossen

• Hypotheek op 58e: €195k
• Hypotheek op 60e: €173k
• Bruto maandlasten op 58e: €703
• Bruto maandlasten op 60e: €630
• Jaarlijkse extra aflossing 58e: €6000 = €500 per maand

Optie 2: €500 per maand aflossen plus sneeuwbal

• Hypotheek op 58e: €174k
• Hypotheek op 60e: €142k
• Bruto maandlasten op 58e: €580
• Bruto maandlasten op 60e: €422
• Maandelijkse extra aflossing 58e: €935

Zoals je ziet, ontloopt het elkaar qua hypotheek niet enorm veel (over 15 jaar tijd gezien). Qua maandlasten scheelt het ook "maar" €123 op mijn 58e. Wat ik echter zie, is dat er een flink verschil ontstaat in de latere jaren. Bij optie 1 daalt onze hypotheek tussen mijn 58e en 60e met €22k en de maanslasten met €73. Bij optie 2 (met sneeuwbal) daalt de hypotheek in diezelfde periode met €32k en de maanlasten met maar liefst €158. De jaren erna wordt dit verschil alleen maar groter door de sneeuwbal. Oftewel: als we slechts een paar jaar langer in ons huis blijven wonen, dalen zowel de hypotheek als de maandlasten flink. Allemaal heel logisch, maar wel goed om een keer te hebben doorgerekend.

Daarnaast geldt, dat als we op mijn 58e zouden stoppen met extra aflossen, we bij optie 1 per maand €500 over hebben. Bij optie 2 is de aflossing plus sneeuwbal aangegroeid tot €935 per maand, wat we dan per maand over hebben. Dat is toch een flink bedrag.

Ik heb wel nog een paar maar'en bij het hele verhaal:

• De vraag is natuurlijk of we er wat aan hebben als we rond ons 58e net willen gaan verhuizen (kleiner wonen). Dan zouden we dus eigenlijk juist nog een paar jaar hier moeten blijven wonen om ervan te profiteren. Maar goed, dat geldt natuurlijk altijd.
• We moeten wel ruimte over hebben om die €500 per maand af te lossen. We leggen namelijk ook al flink in op de beleggingen. Nu we werken met potjes, zie ik ook hoeveel we eigenlijk iedere maand moeten inleggen om alles afgedekt te hebben. Daardoor is er voor mijn gevoel minder over voor extra aflossingen.
• We zouden die €500 per maand ook kunnen beleggen. Dan groeit de dividend-sneeuwbal nog harder. Wellicht kunnen we zelfs daar een deel mee aflossen. Maar dan verschuiven we wel meer richting de beleggen/risico-kant dan ik zou willen.
• Er is een grote kans dat over een tijdje je huis in box 3 valt, zie bijvoorbeeld de plannen in het nieuwe belastingstelsel. Daarmee telt de overwaarde mee als vermogen en wordt het belast. Als wij dan voortvarend onze hypotheek extra hebben afgelost, worden we daarvoor "gestraft". Het aanhouden van een hypotheek zou dan een voordeel kunnen zijn als je het kunt wegstrepen tegen vermogen.

Net als bij beleggen blijf ik me verbazen over het sneeuwbal- of compounding-effect. Ongelofelijk hoe krachtig dit is en hoe sterk het meetelt in die laatste jaren. Voor ons zou de extra aflossing €500 per maand blijven. Niets meer, want de rest wordt aangevuld door de besparing mee te nemen. Als we dat de komende 14 jaar blijven doen en dan stoppen, houden we opeens even €935 extra per maand over. Dat zou een mooie aanvulling zijn op ons mini/pre-pensioen.

Bovenstaande is iets voor mij om over na te denken. Aan de ene kant zou ik zeggen dat een hypotheekrente van 1,3% niet loont om extra af te lossen. Aan de andere kant heeft het dus wel degelijk effect. Het blijft een spel tussen rationale (loont niet om af te lossen) versus gevoel (lekker om lagere lasten te hebben). Het blijft kriebelen, ondanks dat het rationeel niet klopt.

Hoe kies jij  tussen rationale en gevoel?

Pensioenfonds als zwart gat?

Hoeraaa, mijn blog is jarig! Exact 5 jaar geleden heb ik mijn eerste post/artikel geschreven. Ongelofelijk hoe snel de tijd gaat. In 5 jaar tijd 332 posts, bijna 3000 reacties en gemiddeld 10k page views per maand. Het was nooit mijn doel om een groot publiek te bereiken, maar toch leuk om te zien dat de onderwerpen nog steeds leven. Het aantal finance bloggers begint wel flink af te nemen naar mijn beeld. Veel vallen stil of hun leven verandert soms ingrijpend. Misschien begin ik wel een oude bloggende man te worden, terwijl iedereen podcasts is gaan maken.

Op deze vijfde verjaardag een wat recalcitrant artikel. Soms vind ik het leuk om wat te duwen en trekken aan iets, alleen om wat uit te testen. Dat gaat dan niet om het resultaat, maar omdat er volgens mij iets niet klopt. Op mijn werk zijn er regelmatig van dat soort dingen. Ik merk dan dat er iets niet klopt, dat "het stinkt", waardoor ik wat kritische vragen ga stellen en rondjes ga maken langs collega's, ook al is het geen onderwerp waar ik me dan mee bezig hou. Uiteindelijk blijkt mijn onderbuikgevoel vaak te kloppen, waarna er weer wat verbeterd is of een olifant in de kamer benoemd is. Noem het een afwijking, maar ik ben er blijkbaar goed in en heb er regelmatig ook lol in.

Zo dacht ik laatst: onze (inmiddels demissionaire) regering heeft net met dichte ogen en oren een nieuw pensioenstelsel gekozen, zonder dat bekend is hoe het er precies uit gaat zien en wat de gevolgen zijn. Iedereen krijgt in de nieuwe opzet een persoonlijke pensioenpot, waardoor het sociale stelsel tot nu toe overboord gaat. Inmiddels zie ik verschillende pensioenfondsen berichten over wanneer ze overgaan op dit nieuwe stelsel, variërend van midden 2024 tot eind 2026. Ook mijn pensioenfonds repte er al over, dat ze er druk mee bezig zijn. "Mooi", dacht ik, "dan kunnen jullie mij vast weleens vertellen wat ik tot nu toe heb opgebouwd in mijn pensioen". 

Dus ben ik eens telefonisch en via de mail eens wat gaan duwen en trekken met de simpele vraag: hoeveel pensioen heb ik tot nu toe opgebouwd? Als in: mijn inleg plus werkgeversinleg plus bepaald rendement. Voor een pensioenfonds dat claimt eind 2024 over te gaan, zou dat een gemakkelijke vraag moeten zijn. Dat is immers nog minder dan anderhalf jaar voordat alles over moet zijn, inclusief allerlei IT-systemen.

Nou, dat had ik dus even mis (zoals verwacht). De vriendelijke mevrouw aan de telefoon viel zowat van haar stoel van mijn vraag en begon gelijk over bruto en netto pensioen per maand. Na twee keer uitleggen van mijn kant, snapte ze mijn vraag. Toen begon ze opeens over dat er nu geen pensioenpot is en dat ze snapte, dat ik wilde controleren of er geen verlies zou zijn bij het nieuwe stelsel. Uiteindelijk kwamen we uit bij de actuariële waarde van mijn pensioen, de huidige contante waarde van alle toekomstige uitkeringen.

Lang verhaal kort na 20 minuten bellen: ze hadden geen idee. Letterlijk zei ze: "we hebben nog geen zicht op hoe uw nieuwe pensioenregeling eruit gaat zien en wat dit voor u betekent."

Noem het flauw of niet, maar dat was precies mijn punt waarvoor ik vreesde. Mijn pensioenfonds heeft geen zicht op (of wil geen inzicht geven in) wat ik tot nu toe heb opgebouwd aan pensioen. Het gaat mij niet om toekomstige waarde, maar gewoon "nu". Wat heb ik tot nu toe opgebouwd aan eigen inleg plus rendement? Aan de ene kant verbaasde mij het echt dat ze dat niet konden opzoeken. Aan de andere kant merkte ik, dat ze nog erg in het oude stelsel dachten. Ik heb pensioen ingelegd, dat ook wordt gebruikt voor het bekostigen van het pensioen van vorige genereties. Daarmee wordt het onoverzichtelijk welk geld van wie is (geweest).

En dat is precies de discussie die nu moet worden gevoerd: hoe wordt de pensioenpot van 1500 miljard verdeeld over verschillende groepen? Dit lijkt me een uiterst complexe puzzel, zeker als de pensioenfondsen niet transparant zijn in hoeveel iemand heeft ingelegd inclusief behaald rendement.

Ik wil niet te negatief zijn in dit stuk, maar ik denk dat we over vijf of tien jaar weleens op eenzelfde manier terug zouden kunnen kijken naar de huidige pensioenfondsen als dat we na de financiële crisis keken naar woekerpolissen. Want zeg nu eerlijk, er is weinig transparantie over wat je hebt opgebouwd, hoeveel kosten eraan zitten en hoe de interne verdeling is geregeld. Daarnaast is een groot deel van de pensioenfondsen overbodig als iedereen zijn eigen pensioenpot met beleggingsstrategie zou kunnen beheren. Want dat kun je namelijk grotendeels zelf of het kost een stuk minder mensen om het te beheren.

En ja, ik zou natuurlijk al mijn inleg (loonstrookjes) en dat van mijn werkgever (2/3e deel) kunnen opzoeken en daarmee uitrekenen wat mijn inleg was. Samen met het gemiddelde rendement per jaar uit de jaaroverzichten zou ik tot ene bedrag kunnen komen. Alleen kost me dat erg veel werk aangezien mijn salaris en inleg regelmatig fluctueren. Volgens mij heb ik gewoon recht om antwoord te krijgen op mijn simpele vraag. Maar blijkbaar is het zo simpel niet. Ik ben daarom ook erg benieuwd in aanloop naar de verdelingsdiscussie.

Heb jij wel op viezier hoeveel pensioen je hebt opgebouwd (en dan niet als actuariële waarde)?

Budgetteren met potjes

Afgelopen maanden hebben we een aantal tegenvallers gehad: er ging wat kapot aan de cv, er was wat extra onderhoud nodig aan ons huis, we moesten iets extra's kopen wat ik niet op vizier had. Allemaal onverwachte aankopen. Daarnaast zijn er een aantal uitgaven, waarvan ik al weet dat ze eraan komen. Neem bijvoorbeeld de beugels voor onze kinderen.

Nu kunnen we dit prima opvangen, maar toch beviel het me niet. Ik zag het meeste niet aankomen, dus moesten we weer een stukje van onze spaarrekening plunderen. Noem mij autistisch, maar dat vind ik niet leuk:

• Ik heb graag overzicht, dus ook over welk geld nu echt van ons is en wat er nog uitgaat.
• Ik hou niet van schulden. Nu zijn dit geen schulden, maar toch voelt het alsof ik spaargeld aanhoud en meereken, wat eigenlijk al niet meer van ons is.
• Het komt nu vak ad-hoc, terwijl je zoiets prima kunt plannen. Dan heb ik ook een beeld van wat we per maand opzij moeten leggen om het te behalen.

Daarom ben ik eens gaan spelen met potjes. Sommige bloggers maken er al lang gebruik van en gaan er ver in (respect). Voor mij is het een nieuwe aanpak. Welke potjes heb ik aangemaakt (bij onze spaarrekening kun je dat gemakkelijk zelf doen):

• Nieuwe auto (voor over een jaar of 4-5)
• Onderhoud aan onze auto's (jaarlijks)
• Nieuwe cv-ketel (misschien volgend jaar)
• Huisonderhoud (jaarlijks)
• Beugels (komende 2,5 jaar)
• Nieuwe airco's (volgend jaar misschien)
• Eigen risico voor de zorg (jaarlijks)

Allemaal nette potjes met een eindbedrag en einddatum, waarmee je goed kunt zien wat je totaal en per maand opzij moet leggen. Daarin zit het voordeel, maar schuilt voor mij ook gelijk het nadeel: ik wordt er bijna gestressed van. Toen ik namelijk alles bij elkaar optelde, schrok ik van het bedrag per maand. Terwijl dat natuurlijk onzin is. We hoeven niet iedere maand in te leggen, ik kan ook een deel van onze extra inkomsten in het eerste halfjaar (13e maand, vakantiegeld) gebruiken om in te leggen.

Daarnaast kon ik nog wel vijf toekomstige uitgaven verzinnen, die ik in potjes kan gieten. We willen nog een verre reis maken met onze kinderen (over een paar jaar). Hoppa, een potje. Misschien wat extra zonnepanelen, hoppa een potje. Geld voor uitbreiding van mijn fotografie, extra potje. Gevolg is dat het aantal potjes flink toeneemt, waarbij ik alleen maar meer denk "hoe gaan we dit ooit bij elkaar rapen zonder dat we het beleggen stopzetten"? Dat vroeg ik me voorheen niet af, wat eigenlijk ook wel ok was. Soms geldt nu eenmaal "ignorance is bliss".

Dus ja, ik heb een stuk beter overzicht. Maar ik word ook gelijk op de pijnlijke feiten gedrukt wat het allemaal kost. Moet ik dan mijn kop in het zand steken, zoals ik voorheen deed en af en toe een tegenvaller incasseren? Dat lijkt me nu ook weer niet handig. Misschien heeft het gewoon met het beginnen te maken. Nu zijn de potjes nog allemaal leeg en kijk ik tegen een grote "achterstand" aan, omdat ik ze in september heb aangemaakt. Als ik in januari een frisse start maak, dan kan ik de jaarlijkse potjes langzaam aanvullen.

Komend half jaar ga ik de potjes eens vullen om te zien hoe dat gaat. Als het me tegenstaat, stop ik ermee. Als ik er een beter beeld en gevoe bij krijg, ga ik ermee door.

Werken jullie met potjes?

Compromis over nieuwe box-3 belasting

Een artikeltje tussendoor, omdat ik er toch al mee bezig was. Afgelopen dagen hebben de coalitiepartijen een compromis gesloten voor de nieuwe box 3. Ik dacht dat een demissionair kabinet dergelijke beslissingen niet wil/mag/kan nemen, maar dat terzijde.

Omdat wij aardig wat beleggingen hebben, volg ik het nieuws rond een eventuele nieuwe box-3 belasting redelijk nauwgezet (bijvoorbeeld hier en hier). Ondanks ik er weinig aan kan veranderen, wil ik wel weten welke impact het heeft. Wij streven immers naar het zoveel mogelijk kunnen leven van ons dividend. Of je nu zit in het kamp #belasting-over-vermogen-vind-ik-terecht of #blijf-met-je-handen-van-mijn-geld-af-want-ik-heb-er-al-twee-keer-belasting-over-betaald, het blijft een interessante kwestie.

Waar stonden we ook alweer?

• In 2023 hebben we afscheid genomen van het oude box 3 systeem.
• Vanaf 2025 zou er een box 3 vermogensheffing naar werkelijk rendement moeten komen.
• In de tussentijd geldt een overbruggingsperiode, waarbij het box 3 tarief stijgt van 31% (2022) naar 35% (2025).

Wat ik begrijp van de verschillende berichten in de media:

• De nieuwe vermogensbelasting gaat op zijn vroegst in vanaf 2027 (niet in 2025, wederom door de al jaren slepende discussie over ICT-problemen bij de belastingdienst).
• Er komt een mengeling van belastingvormen voor verschillende soorten vermogen: 
• Vermogensaanwasbelasting: heffing over inkomsten zoals rente en dividend en de jaarlijkse waardeontwikkeling, voor geld dat gemakkelijk te gelde gemaakt kan worden.
• Vermogenswinstbelasting: heffing nadat de winst verzilverd is, bijvoorbeeld voor vastgoedbeleggingen en niet-beursgenoteerde beleggingen
• Sommige vermogensvormen, zoals tweede woningen en vakantiehuizen voor eigen gebruik, zullen belast gaan worden volgens een forfait.
• Verliezen kunnen worden verrekend met waardestijging in volgende belastingjaren.
• De hoogte van het tarief staat nog niet vast, maar de nieuwe box 3-heffing moet net zoveel op gaan brengen als de huidige heffing.

Initieel wilde men alleen een vermogensaanwasbelasting, waar echter verzet op was vanuit de VVD omdat vastgoedbeleggers dan zouden worden aangeslagen voor een papieren waardestijging (hoezo zijn beleggingen dan anders?).

Wat vind ik ervan? Omdat er nog geen tarieven bekend zijn, is het lastig er wat meetbaars over te zeggen. Als dividendbelegger ben ik vooral benieuwd naar de vermogensaanwasbelasting. Op basis van mijn vorige artikel zal dit wel 15% worden. Als dit het enige was, vond ik het nog ok, maar aangezien ik het dividend herbeleg, wordt dit dan ook meegerekend als aanwas? Als er dan toch belasting moet worden gegraaid geheven, dan wel graag eerlijk en niet dubbel rekenen.

Aan de andere kant vind ik het wel positief dat je verliezen kunt verrekenen. Dan hanteer je namelijk een echt rendement, niet een of ander fictief getal.

Wat ik nog mis is hoe men om wil gaan met je eigen woning. Wordt dat gezien als vastgoedbelegging en gelijk meegenomen (overwaarde) of valt het erbuiten? Daarnaast mis ik nog de belastingvrije voet, deze wordt nergens genoemd.

Oftewel, een hoop vragen en het moet nog concreet worden gemaakt. De richting is in ieder geval gezet, dan kunnen we er alvast aan wennen :-)

Wat vinden jullie van de aangekondigde richting?

## update 9-9: inmidels hebben Mr. FOB en Geldnerd er ook over geblogd. Het nieuwe voorstel kun je hier vinden. Als ik het voorstel erop nalees, zie ik nog wat zaken staan die meer vragen oproepen:

• Er wordt opeens een heffingsvrij inkomen genoemd ipv heffingsvrij vermogen
• Artikel 5.2.: onder banktegoeden worden alleen deposito's en contant geld genoemd, geen spaarrekeningen.
• Artikel 5.6/5.7: hier staat dat de eigen woning er wel onder valt, of lees ik dat nu verkeerd?
• Artikel 5.14: dividendbelasting mag je niet meenemen als aftrekpost. Oftewel, je betaalt dubbele belasting over het dividend.

Voor zover ik het voorstel begrijpelijk kan lezen, zie ik vooral een flinke lijst aan uitzonderingen wat er wel/niet onder valt. Dat lijkt me erg complex om te implememteren. Daarnaast leidt het verrekenen van schulden tot motivatie ervan. Dan zou je dus een flinke beleggingsportfolio kunnen aanhouden met aan de andere kant een flinke schuld (welkom terug aflossingsvrije hypotheek?). Zodra er meer duidelijk is, zal ik dit stukje updaten.