18 september 2023

Pensioenfonds als zwart gat?

Hoeraaa, mijn blog is jarig! Exact 5 jaar geleden heb ik mijn eerste post/artikel geschreven. Ongelofelijk hoe snel de tijd gaat. In 5 jaar tijd 332 posts, bijna 3000 reacties en gemiddeld 10k page views per maand. Het was nooit mijn doel om een groot publiek te bereiken, maar toch leuk om te zien dat de onderwerpen nog steeds leven. Het aantal finance bloggers begint wel flink af te nemen naar mijn beeld. Veel vallen stil of hun leven verandert soms ingrijpend. Misschien begin ik wel een oude bloggende man te worden, terwijl iedereen podcasts is gaan maken.

Op deze vijfde verjaardag een wat recalcitrant artikel. Soms vind ik het leuk om wat te duwen en trekken aan iets, alleen om wat uit te testen. Dat gaat dan niet om het resultaat, maar omdat er volgens mij iets niet klopt. Op mijn werk zijn er regelmatig van dat soort dingen. Ik merk dan dat er iets niet klopt, dat "het stinkt", waardoor ik wat kritische vragen ga stellen en rondjes ga maken langs collega's, ook al is het geen onderwerp waar ik me dan mee bezig hou. Uiteindelijk blijkt mijn onderbuikgevoel vaak te kloppen, waarna er weer wat verbeterd is of een olifant in de kamer benoemd is. Noem het een afwijking, maar ik ben er blijkbaar goed in en heb er regelmatig ook lol in.

Zo dacht ik laatst: onze (inmiddels demissionaire) regering heeft net met dichte ogen en oren een nieuw pensioenstelsel gekozen, zonder dat bekend is hoe het er precies uit gaat zien en wat de gevolgen zijn. Iedereen krijgt in de nieuwe opzet een persoonlijke pensioenpot, waardoor het sociale stelsel tot nu toe overboord gaat. Inmiddels zie ik verschillende pensioenfondsen berichten over wanneer ze overgaan op dit nieuwe stelsel, variërend van midden 2024 tot eind 2026. Ook mijn pensioenfonds repte er al over, dat ze er druk mee bezig zijn. "Mooi", dacht ik, "dan kunnen jullie mij vast weleens vertellen wat ik tot nu toe heb opgebouwd in mijn pensioen". 

Dus ben ik eens telefonisch en via de mail eens wat gaan duwen en trekken met de simpele vraag: hoeveel pensioen heb ik tot nu toe opgebouwd? Als in: mijn inleg plus werkgeversinleg plus bepaald rendement. Voor een pensioenfonds dat claimt eind 2024 over te gaan, zou dat een gemakkelijke vraag moeten zijn. Dat is immers nog minder dan anderhalf jaar voordat alles over moet zijn, inclusief allerlei IT-systemen.

Nou, dat had ik dus even mis (zoals verwacht). De vriendelijke mevrouw aan de telefoon viel zowat van haar stoel van mijn vraag en begon gelijk over bruto en netto pensioen per maand. Na twee keer uitleggen van mijn kant, snapte ze mijn vraag. Toen begon ze opeens over dat er nu geen pensioenpot is en dat ze snapte, dat ik wilde controleren of er geen verlies zou zijn bij het nieuwe stelsel. Uiteindelijk kwamen we uit bij de actuariële waarde van mijn pensioen, de huidige contante waarde van alle toekomstige uitkeringen.

Lang verhaal kort na 20 minuten bellen: ze hadden geen idee. Letterlijk zei ze: "we hebben nog geen zicht op hoe uw nieuwe pensioenregeling eruit gaat zien en wat dit voor u betekent."

Noem het flauw of niet, maar dat was precies mijn punt waarvoor ik vreesde. Mijn pensioenfonds heeft geen zicht op (of wil geen inzicht geven in) wat ik tot nu toe heb opgebouwd aan pensioen. Het gaat mij niet om toekomstige waarde, maar gewoon "nu". Wat heb ik tot nu toe opgebouwd aan eigen inleg plus rendement? Aan de ene kant verbaasde mij het echt dat ze dat niet konden opzoeken. Aan de andere kant merkte ik, dat ze nog erg in het oude stelsel dachten. Ik heb pensioen ingelegd, dat ook wordt gebruikt voor het bekostigen van het pensioen van vorige genereties. Daarmee wordt het onoverzichtelijk welk geld van wie is (geweest).
En dat is precies de discussie die nu moet worden gevoerd: hoe wordt de pensioenpot van 1500 miljard verdeeld over verschillende groepen? Dit lijkt me een uiterst complexe puzzel, zeker als de pensioenfondsen niet transparant zijn in hoeveel iemand heeft ingelegd inclusief behaald rendement.

Ik wil niet te negatief zijn in dit stuk, maar ik denk dat we over vijf of tien jaar weleens op eenzelfde manier terug zouden kunnen kijken naar de huidige pensioenfondsen als dat we na de financiële crisis keken naar woekerpolissen. Want zeg nu eerlijk, er is weinig transparantie over wat je hebt opgebouwd, hoeveel kosten eraan zitten en hoe de interne verdeling is geregeld. Daarnaast is een groot deel van de pensioenfondsen overbodig als iedereen zijn eigen pensioenpot met beleggingsstrategie zou kunnen beheren. Want dat kun je namelijk grotendeels zelf of het kost een stuk minder mensen om het te beheren.

En ja, ik zou natuurlijk al mijn inleg (loonstrookjes) en dat van mijn werkgever (2/3e deel) kunnen opzoeken en daarmee uitrekenen wat mijn inleg was. Samen met het gemiddelde rendement per jaar uit de jaaroverzichten zou ik tot ene bedrag kunnen komen. Alleen kost me dat erg veel werk aangezien mijn salaris en inleg regelmatig fluctueren. Volgens mij heb ik gewoon recht om antwoord te krijgen op mijn simpele vraag. Maar blijkbaar is het zo simpel niet. Ik ben daarom ook erg benieuwd in aanloop naar de verdelingsdiscussie.


Heb jij wel op viezier hoeveel pensioen je hebt opgebouwd (en dan niet als actuariële waarde)?

17 opmerkingen:

Anoniem zei

Ook ik heb geen idee. Recentelijk heb ik dit geprobeerd terug te vinden, maar ook voor mij en mijn partner is dit nog niet duidelijk. We weten nu alleen wat we op basis van het oude stelsel krijgen. Overigens stond er bij mij in de Q&A al heel duidelijk dat ze nog niet weten hoe hoog de pot per persoon is.
Mijn partner is recentelijk van loondienst gegaan naar zzp. Met alle wijzigingen hebben wij dan ook besloten zijn pensioen zelf op te gaan bouwen en accepteren nu maar even dat het geld/beleggingen in box 3 zitten, ook omdat wij niet pas met 67 jaar (of later) met pensioen willen.

Meer door minder zei

Laat me voorop stellen dat het merendeel van de mensen die een pensioen opbouwen via een pensioenfonds hiermee beter af zijn dan zelf opbouwen. Daar zou namelijk niets van terecht komen met alle negatieve gevolgen vandien naar de toekomst (als gepensioneerde)van al deze personen.
Daarnaast snap ik je uiteenzetting maar denk ik dat het toch wat genuanceerde ligt. Stel je hebt nooit je inkomsten en uitgave via een systeem bijgehouden en iemand vraag er wat over dan kan je er geen antwoordt op geven omdat je het nooit op die manier hebt bijgehouden. Een pensioenfonds volgt de huidige pensioenwet waarvoor voor de mensen een voorwaardelijke pensioen wordt opgebouwd. Dit pensioen geeft je vanaf je pensioendatum een bepaalde pensioenuitkering per maand. Ik vind het dus niet meer dan logisch dat je nog geen goed antwoordt kreeg op je vraag.
Verder wordt je toekomstige pensioen pot geen statische pot daar de vroegere sterfte van de een gebruikt gaat worden voor de ander die 100 wordt.(je pot raakt dus niet leeg mocht je heel oud worden. Het wordt m.i. anders maar zeker niet slechter.

Mr Groeigeld zei

@anoniem: een stuk zelfredzaamheid vind ik altijd positief en zou ik iedereen aanreden. Daarmee zit je zelf aan het roer van je eigen toekomst.

Marianne zei

Gefeliciteerd met vijf jaar bloggen!
Fijn dat je 'gewoon' doorgaat 😀
Het is nog koffiedik kijken met het nieuwe pensioenstelsel maar ik hou mijn hart vast 🙄

Mr Groeigeld zei

@meer door minder: dat eerste zal wel kloppen, waarschijnlijk zal bij een meerderheid van de mensen de pot sneller leeg zijn dan de tijd die ze hebben.

Wat betreft het bijhouden, het lijkt me niet meer dan normaal (zoniet verplicht) dat een instantie waar jij geld aan geeft, bijhoudt hoeveel er totaal is ingelegd. Dat doe je met je eigen beleggingen ook toch?

Mr Groeigeld zei

Dankje Marianne! Same here, ik ben vooral benieuwd hoe de verdeling wordt en daarmee hoe lang de discussie gaat duren.

Henk zei

Ik zit al in een DC regeling dus 'mijn' pot is bekend. Grappig genoeg is deze eind 2022 kleiner dan 2021 maar heb ik wel een hoger verwacht pensioen. Vraag voor mij is vooral wat de nieuwe premie gaat worden (is nu leeftijdsafhankelijk en dat mag niet meer) en mogelijke compensatie.

Wat mij betreft duurt het geen vijf of tien jaar meer. Bij mijn DC regeling roomt de uitvoerder elk jaar meer dan 0,5% van mijn pensioenpot af (bovenop wat mijn werkgever al aan administratiekosten heeft afgedragen). Daarvoor krijg ik een rendement op aandelen wat ongeveer 1/3e is van VWRL of MSCI All World. De rendementen van de grotere pensioenfondsen is overigens ook niet om over naar huis te schrijven (behalve de Bouw en Detailhandel).

Mr Groeigeld zei

@Henk: dat is precies wat ik bedoel. Hoge kosten, weinig transparantie en een lager rendement dan de gemiddelde index. Ik hoop dat ik ongelijk krijg met mijn vergelijking.

Mina zei

Gefeliciteerd met je blog verjaardag. Hopelijk heb je nog genoeg inspiratie om lang te blijven schrijven. Vind het wel leuk dat een onbekende met dezelfde vragen rondloopt als ik, terwijl in mijn omgeving echt niemand kritisch is over zijn geldzaken.. En inderdaad de hele herverdeling van pensioenen wordt volgens mij een drama, waarbij mensen alleen maar wantrouwender worden in deze maatschappij, en dat kunnen we eigenlijk niet gebruiken. Het feit dat je nergens iets kan controleren vind ik lastig. Vooral omdat ik met narekenen en kleine lettertjes lezen, al wat zaken heb recht kunnen zetten, of kunnen voorkomen dat ik benadeeld werd.

Nans zei

Ik ben benieuwd… ook mbt wat ze gaan doen met mensen die in het begin wel pensioengeld hebben ingelegd en later niet meer. Je zou zeggen dat geld wat al 20- 30 jaar in een pot zit rendement zou moeten geven (meer dan wat je er op je 64e instopt), maar toch is je pensioen een stuk lager als je wat eerder stopt met werken. Dat verschil klopt naar mijn idee niet met wat er daadwerkelijk is opgebouwd.

Ik ben benieuwd of daar nog reuring over ontstaat vroeg of laat…

Mr Groeigeld zei

@Mina. Dankje, die inspiratie zal nog wel even blijven verwacht ik.

Wat je zegt, vertrouwen is heel belangrijk. In de staat maar ook in elkaar. Dat lijkt de laatste jaren een stuk minder nu de samenleving steeds individualistischer wordt.

Mr Groeigeld zei

@Nans: vroeg of laat verwacht ik zeker, wanneer de herverdeling wordt gemaakt en duidelijk wordt waar de gaten vallen. Eens kijken of de solidariteit die ooit in het stelsel zat dan nog overeind blijft.

Meer door minder zei

Ja. Mijn pensioen, spaar/beleg admi heeft alle gegevens in zich vanaf de start incl. geboden extra opbouw mogelijkheden. Ook mijn, in de loop der jaren, uitgebreide contactmomenten met mijn pensioenvrouw zijn hierin ondergebracht. Maar nogmaals een pensioenfonds (oude stijl) was niet ingericht op persoonlijke potten. Toch kan jezelf als je het niet zelf hebt bijgehouden wel tot een indicatie komen daar in de pensioenwet staat dat een pensioenfonds verplicht is om standaard een pensioenuitkeringslengte van 16x je opgebouwde pensioenuitkering aan te houden. (dus niet je te bereiken bedrag) Stel dat je 35000 euro per/jr hebt opgebouwd. Dan moet het pensioenfonds voor jou 16 x 35000 euro = 560000 euro in kas hebben.

Mevrouw Niekje zei

Allereerst hartelijk gefeliciteerd met je 5 jarig jubileum! Ik lees je stukken graag en hoop dat je geen podcasts gaat maken, maar lekker blijft schrijven!
Ik een mijn pensioen bij het ABP, ik kijk er eigenlijk niet zo vaak naar want ik weet dat er nog veel kan veranderen voor ik de pensioenleeftijd heb bereikt. Ik ga waarschijnlijk wel met pre-pensioen over een jaar of 8 tot 10, maar ook dat is nog niet zeker. Ik heb zelf aardig gespaard en maak me dan ook geen zorgen over mijn financiële toekomst.

Mr Groeigeld zei

@meer door minder: die 16x is een handige indicatie (ook al is hij vrij grof).
Je hebt gewoon een eigen pensioenvrouw lees ik? ;-)

Mr Groeigeld zei

@mevrouw Niekje: bedankt! En nee, wees gerust, ik ga geen podcasts maken.
Misschien moet ik het ook wat loslaten en over een tijdje kijken wat ervan terechtkomt. Loslaten is alleen niet een van mijn sterkste eigenschappen helaas...

Anoniem zei

Het is grote onzin dan pensioenfondens (met name de grotere) geen inzicht hebben in de waarde van jouw pensioenpot. Dat kunnen ze; sterker nog: ze moeten. Als je wilt weten hoe groot je huidige pensioenpot, moet je emigreren. Dan krijg je in no-time een aanslag op jouw toekomstig pensioen.

Google maar eens op "Conserverende aanslag bij emigratie". Succes.