Accountgroei

De vaste lezers weten, dat ik zo'n twee jaar geleden een voorzichtig artikel heb geschreven over een (voor mij) belangrijke mijlpaal, namelijk een ton aan belegd vermogen. Ik zeg hier bewust "voorzichtig" aangezien ik dit niet van de daken wil schreeuwen en omdat we soms al scheve gezichten krijgen bij onze beslissingen en resultaten. Onder water hebben we er keihard voor gewerkt, op de kleintjes gelet en veel geïnvesteerd. Maar in de huidige samenleving heb je dan al snel roeptoeteraars, die denken dat het uit de lucht is komen vallen en vinden dat het "oneerlijk" is. Van een sportprestatie ziet iedereen ook alleen het resultaat en niet de lange weg die eraan voorafging.

Maar goed, bij het bereiken van die mijlpaal heb ik vanwege spreiding ook gelijk besloten een account aan te maken bij een tweede broker. En zo heb ik alweer twee jaar een account bij Lynx. Time flies...

Sindsdien heb ik onze beleggingen als drie geldstromen gezien:

1. Autonomische of organisch groei: stijgen de beurzen met 5% dan stijgt ons account ook met 5%.
2. Groei door herinvestering van dividend
3. Groei door eigen inleg

Mijn aanpak is de afgelopen twee jaar vrij simpel geweest:

• Het account bij DeGiro wilde ik niet verder laten groeien door herbeleggen of eigen inleg.
• Daarom hevel ik al het uitgekeerde dividend bij DeGiro over naar Lynx. Uitgekeerd dividend van Lynx blijft bij Lynx.
• Mijn eigen inleg gaat maandelijks naar Lynx.

Het leuke van deze aanpak is, dat het account bij Lynx goed doorgroeit door mijn eigen inleg plús het dividend van DeGiro en Lynx samen. Dat tikt in sommige maanden lekker aan. Daarnaast merk ik erg goed wat het dividend bij DeGiro in absolute zin oplevert. We leven er nog niet van, maar het is mooi om iedere maand te zien wat ik kan overboeken van DeGiro naar Lynx.

Een logische bijkomstigheid is, dat mijn account bij DeGiro alleen nog meebeweegt met de markt (de autonome groei). Zo is er afgelopen twee jaar zo'n 12% bijgekomen (minder dan de gemiddelde markt, doordat sommige sectoren zijn achtergebleven). Dit terwijl ik zelf al het dividend eruit heb getrokken. Doordat ik zelf niets inleg maar de koersen wel stijgen, staat het account inmiddels al 44% in de plus.

Als de markt blijft stijgen, wordt dit dus steeds meer. Niet verkeerd natuurlijk, maar dan wil ik wel de spreiding tussen brokers wat in de gaten houden. Het liefst verkoop ik geen aandelen vanwege spreidingsredenen. Aan de andere kant kan het bij een flinke daling ook ineens hard inzakken. Ik ga dus nog even niets doen om de spreiding anders te leggen.

Houden jullie een actieve verdeling aan tussen verschillende brokers?

Vakantie

Een kort berichtje deze keer, want we zijn op vakantie. Afgelopen week is deze al begonnen, met nu nog twee weken in het vooruitzicht. Heerlijk!

Afgelopen weken waren erg druk voor mij op mijn werk. Er moest enorm veel georganiseerd worden onder hoge tijdsdruk met ook nog een paar buitenlandse bezoekjes erbij. Normaal geeft dat wat stress, maar deze keer viel dat gelukkig mee en liep alles soepel. Ik kon daardoor prima in mijn vakantie rollen. 

Op vakantie hou ik in het begin mijn werkmail nog een beetje in de gaten, maar dat is meer om ervoor te zorgen dat mijn mailbox geen puinhoop wordt :-) Na een paar dagen laat ik dat meestal varen en hoor ik het wel wanneer er iets escaleert. Tot die tijd wil ik zo min mogelijk van mijn werk horen.

Dit jaar hebben we ervoor gekozen om gelijk op zaterdag(avond) te vertrekken naar zuid-Frankrijk. En ook dat beviel prima, ik was gelijk afgeschakeld door in een ander ritme en ander gebied te komen.

Wat doe ik in de vakantie zoal? Het begint meestal met afschakelen van al het "moeten". Dat duurt een paar dagen, waarna ik meer rust in mijn lijf krijg. Rust om lekker de hele dag te luieren bij een zwembad of op het strand met een boek. Tussendoor doen we ook wat actieve en culturele dingen zoals sporten, steden bezoeken of andere activiteiten.

Vakantie is voor mij ook een moment om de drukte achter me te laten en even uit te zoomen. Een beetje reflecterend misschien wel. Ben ik nog tevreden met wat ik doe, qua baan maar ook privé. Van dat soort beslommeringen. Door dat uitzoomen geeft vakantie ook een mogelijkheid tot wat dagdromen over wat ik nog wil bereiken. Niet teveel, want ik weet ook dat alles lijkt te kunnen tijdens een vakantie en dat dat onrealistisch blijkt wanneer de dagelijkse realiteit terugkomt.

Vreemd eigenlijk dat ik dat uitzoomen minder goed kan als we weer thuis zijn. Dan eet ons huishouden, gezin en werk veel tijd en energie op, waardoor uitzoomen blijkbaar lastig is. Dat heeft te maken met het zogenaamde Zeigarnik effect, waarbij onafgemaakte taken meer urgente aandacht krijgen in onze hersenen dan belangrijke langetermijnzaken. Misschien goed als ik meer van dit soort momenten kan inlassen in ons dagelijks leven.

Maar goed, voor nu heb ik dus even vakantie. Het weer is hier super (ook daarom wilden we weg, omdat Nederland geen zomer meer lijkt te hebben) en we kunnen lekker relaxen. Ik ga nog even zonnen. Ik weet niet of ik volgende week een keertje oversla qua bloggen. En anders tot over een weekje.

Wat doen jullie tijdens vakantie?

Dividend update - juni 2024

Daar is hij dan, de grootste dividendmaand van het jaar. Waar ik vorig jaar nog net onder de €1000 zat aan dividend, zou ik er nu ruim overheen moeten schieten aangezien ik afgelopen jaar veel in ETF's heb geïnvesteerd. Maar wellicht dat de lagere opbrengst van het ETF-dividend weleens roet in het eten zou kunnen gooien. Spannend, dus laat ik snel gaan kijken naar de resultaten.

Dividend-inkomsten

Hieronder de dividend-inkomsten van afgelopen maanden (netto in euro's, dus eventueel omgerekend vanuit dollars). 

Samengevat:

• Dividend juni: €1205
• Dividend heel 2024: €2497
• Jaarlijks (forward) dividend: €5584 of 5785 EUR+USD (excl. belasting)
• Yield on cost: 5,0%

Jaaaaaaa, daar is hij dan! De eerste maand boven de €1000. En hoe! Maar liefst €1205 aan dividend deze maand en 24% meer dan vorig jaar! Wow, hier ben ik echt heeeeel erg blij mee! Al die jaren van investeren, herhalen en volhouden betalen zich nu uit met deze mijlpaal. Ik heb de vertikale as van de grafiek maar even aangepast om alles goed in beeld te krijgen.

Ook het forward dividend loopt goed op, mede natuurlijk door het herbeleggen van dit dividend. Het zou echter wat hoger zijn geweest als er niet weer gerommel was met het ETF-dividend (zie onder).

Dividend-veranderingen

Afgelopen maand zijn de volgende veranderingen aangekondigd:

• Caterpillar (CAT): +8,5%
• Main Street Capital (MAIN): +2,1%
• Realty Income (O): +0,2%
• Target (TGT): +1,8%
• Williams-Sonoma (WSM): +0,9%

Een mooi lijstje aan verhogingen, met natuurlijk CAT als dikke vis.

ETF-dividend

Met deze maand ben ik natuurlijk erg blij, echter zit er wel een "maar" in. Afgelopen jaar heb ik vrijwel alleen maar in ETF's geïnvesteerd en dat zie ik ook terug in het 24% meer dividend. Maar voor mijn gevoel had dat iets meer kunnen zijn. Na het lagere dividend van ETF's in maart, laat ik eens kijken hoe het in Q2 is gegaan:

• IAEX: +34,2%
• IDVY: +15,5%
• ISPA: -5,1%
• SPYD: -8,0%
• TDIV: -8,4%
• TSWE: - +7,1%
• VWRL: +8,5%

Als ik dit vertaal naar een jaarlijks lopend gemiddelde, krijg ik:

• IAEX: +13,4%
• IDVY: +8,5%
• ISPA: -0,6%
• SPYD: -2,1%
• TDIV: -4,5%
• TSWE: - +2,9%
• VWRL: +3,1%

Okeeee, dus net de ETF's waar ik veel heb ingelegd (TDIV, SPYD) zijn in Q2 flink omlaag gegaan. Als de ETF-uitkeringen identiek waren geweest aan vorig jaar juni, dan zou ik 26 EUR+USD meer dividend hebben ontvangen deze maand. Geen heel groot verschil dus, maar wel met een verlaging van mijn forward jaardividend (zou nu boven de 5807 hebben gestaan).

Mixed feelings hierbij dus. Ik dacht dat ik in ETF's belegde voor de stabiliteit en lichte groei, maar dit is alweer het tweede kwartaal waarin het tegendeel wordt bewezen. 

Portfolio en aankopen

Zie deze pagina voor een portfolio overzicht. Deze maand heb gekocht:

• VanEck High Dividend ETF (TDIV): 38st
• Xtrackers Stoxx Global Select Dividend 100 ETF (DXSB): 12st

Samenvatting

Wat een maand, met maar liefst €1205 aan dividend! En vooral het besef dat dit vanaf nu zo zal blijven en waarschijnlijk alleen nog maar gaat groeien (mits het ETF-dividend niet verder inzakt).  Kijkend naar de titel van mijn blog, is dit de eerste maand met een eigen gecreëerde uitkering die hoger is dan de AOW. Wat heerlijk om de sneeuwbal te zien groeien.

Enige kanttekening deze maand is wederom de grilligheid van het ETF-dividend. Net de ETF's waarin ik afgelopen jaar flink heb ingelegd hebben hun uitkeringen de laatste tijd omlaag bijgesteld. Hopelijk wordt het komende kwartalen nog hersteld, anders vind ik het wat teleurstellend.

Maar goed, nu nog even genieten van die hele mooie maand :-)

Hoe was jullie maand qua dividend?

Nieuw energiecontract

Allereerst wil ik nog even terugkomen op mijn laatste artikel. Ik kijk vrijwel nooit naar de statistieken van mijn blog, maar ik was erg positief verrast hoeveel mensen mijn blog lezen en welke inspiratie ze eruit halen. Vooral dat laatste ontroerde me soms zelfs. Dat was namelijk één van mijn motivaties om te gaan schrijven en dus ook om door te gaan met schrijven. Dus dankjewel voor alle reacties! Dat heeft mij weer nieuwe motivatie gegeven.

Dan naar een nieuw artikel. Dit keer over energiecontracten en -kosten. Want ook wij moesten eraan geloven, een nieuw energiecontract. Ons oude contract loopt begin juli af, dus moest ik helaas wel in alle details duiken. Ik zeg "helaas" want aan het doorspitten van energiegetallen beleef ik eerlijk gezegd weinig lol. Ja er is financieel wat te winnen, maar leuker dan dat wordt het niet.

Hieronder mijn algemene aanpak:

Stap 1: ons verbruik op een rijtje

• Elektra-afname van net: 4500 kWh
• Elektra-opwekking: 7000 kWh
• Elektra-teruglevering: 5000 kWh
• Gas-verbruik: 300 m3

Bovenstaande getallen zijn gebaseerd op vorig contractjaar. Wat ik erin zie, is dat we relatief veel terugleveren van onze zonnepanelen. Er liggen veel panelen op ons dak (bij aankoop al aanwezig), waarvan we zo'n 2000 kWh rechtstreeks verbruiken. Aangezien we allebei werken (mijn vrouw part-time), is het lastig om deze energie rechtstreeks te verbruiken. We proberen al overdag wassen te draaien en te drogen op de dagen dat mijn vrouw thuis is, maar dat is het wel zo'n beetje. Samen met de afname van het net zitten we aardig hoog in gebruik, voornamelijk door onze airco's waarmee we in de koudere periodes verwarmen. Dat zie je dan weer terug bij het lage gasverbruik.

Stap 2: vergelijken

Bovenstaande getallen vul ik in op gaslicht.com om te kijken wat er in eerste instantie uitkomt. Ik kijk daarbij vooral naar de onderliggende prijsgetallen. Ik hou namelijk een eigen Excel bij om de totaalkosten te vergelijken tussen verschillende leveranciers. Hierbij heb ik vooral gekeken naar vaste contracten. Wij hebben (nog) geen accu en ik hou qua maandlasten van zekerheid.

Tot zover het "gemakkelijke" deel dit jaar. Voorheen kon ik op basis hiervan een keuze maken. Dit jaar liep dat echter anders, want naast elektra-, gas- en leverprijzen hebben we dit jaar ook te maken met terugleverkosten en terugleververgoeding. Omdat verschillende leveranciers verschillende aanpakken hanteren, heeft gaslicht dat niet meegenomen in hun vergelijking. Dus let op, wat je online ziet is exclusief deze getallen!  (zie onder en in de comments voor een update).

Stap 3: terugleverkosten en -vergoeding

Eerst een korte uitleg over terugleverkosten en -vergoeding. Simpel gezegd:

• Terugleverkosten: extra kosten die je betaalt voor het terugleveren van opgewekte stroom naar het net (meestal per kWh, soms een vast bedrag).
• Terugleververgoeding: vergoeding voor de teruggeleverde stroom na salderen (meestal per kWh)

Een rekenvoorbeeldje o.b.v. ons verbruik: wij leveren 5000 kWh terug aan het net, dus daarover betalen we terugleverkosten. We houden 500 kWh over na salderen (5000 - 4500 kWh), daarover krijgen we een terugleververgoeding. Deze terugleverkosten zijn door energiemaatschappijen in het leven geroepen om de kosten, die teruglevering met zich meebrengt te laten betalen door zonnepanelen-eigenaren. Hierdoor zou de stroomprijs omlaag kunnen, waardoor niet-zonnepanelen-eigenaren ook voordeel hebben. Zoals gezegd, in een notendop.

Je hebt nu dus drie getallen waar je rekening mee moet houden: elektrakosten (rond 25ct/kWh), terugleverkosten (verschilt per leverancier, meestal rond 10-13ct/kWh) en terugleververgoeding (verschilt per leverancier, meestal rond 12-14ct/kWh). Als je meer verbruikt dan teruglevert, zijn de elektrakosten belangrijk om naar te kijken. Als je minder verbruikt dan teruglevert, zijn de terugleverkosten belangrijk om naar te kijken. Samen met het salderen krijg je dus geen 25ct/kWh meer voor je teruggeleverde stroom, maar zo'n 13ct/kWh.

Een bij-effect hiervan (mijn mening) is dat je door de bomen soms het bos niet meer ziet en het geheel een financieel spelletje is geworden. Bovenstaande motiveert om al je opgewekte stroom zoveel mogelijk op te gebruiken (want kosten als je dat niet doet), niet meer zonnepanelen te nemen dan je verbruik (want terugleverkosten) en in de winter zo min mogelijk stroom te gebruiken. Ik hoor al mensen die in de zomer hun airco's de hele dag aanzetten om terugleverkosten te voorkomen en in de winter een houtkachel gaan stoken. Volgens mij is dat de wereld op zijn kop en niet wat we wilden bereiken met de energietransitie.

Na wat rondzoeken, vergelijken en zelfs bellen ben ik via gaslicht uitgekomen bij Vattenfall. Zij hebben niet de laagste elektraprijzen (28 en 24ct), maar wel een gunstige gasprijs (€1,24) en terugleverkosten (10,3ct). Samen met een welkomstkorting van €200 en slechtere prijzen bij mijn huidige leverancier, heb ik zo bijna €400 bespaard in vergelijking met mijn huidige leverancier. Met de extra terugleverkosten die we nu moeten betalen (zo'n €50 per maand) ben ik niet blij, maar het is wat het is. De besparing van €400 vond ik wel even de moeite waard.

Het enige wat ik nu nog moet bekijken, is of ik onze zonnepanelen uitzet tijdens onze komende vakantie. Mijn nieuwe contract gaat namelijk begin augustus pas in, dus van begin juli tot begin augustus betaal ik terugleverkosten. Die teruglevering wordt niet meegenomen in mijn nieuwe contract en zou mij zo'n €100 kosten. Nog een extra besparing wellicht :-)

Zet jij je zonnepanelen uit tijdens je vakantie?

### update 2-7 ###

Bovenstaande tekst heb ik wat aangepast. Het verschil tussen mijn berekeningen en gaslicht.com kwam door het wel/niet meerekenen van de bonus. Gaslicht neemt dus wel alle terugleverkosten mee.

Zal ik ook maar stoppen dan?

Deze vraag kwam laatst in mij op, om te stoppen met bloggen. Niet in een negatieve bui, maar gewoon tussendoor. Dat bleef een beetje hangen. Want stoppen met bloggen lijkt de laatste tijd wel in te zijn. Geldnerd die stopte, later weer uit de as oprees en ging bloggen over moestuinieren. Geldsnor die stopte en later ook weer terugkwam. Of De Kleine Kapitalist die helaas alweer een hele tijd geleden een laatste update schreef. Wie ben ik dan om achter te blijven zonder te stoppen? ;-)

Zonder gekheid, het is ook een serieuze vraag. Daar zijn twee redenen voor. Ten eerste motivatie. Dit is één van de belangrijkste voorwaarde die ik nodig heb om te blijven bloggen. Misschien is het mijn leeftijd (midden 40), maar de laatste tijd motiveert geld en het bloggen erover minder. Wellicht heeft het ermee te maken dat ik in the boring middle zit. In het begin was alles spannend en nieuw, na bijna zes jaar bloggen is dat anders. Alles loopt, onze aanpak/gewoonten zorgen voor goede financiën, dus een kwestie van herhalen, herhalen, herhalen. Saai dus.

Daarnaast het feit dat mijn laatste posts minder interactie hebben opgeleverd. Nee, ik ben niet op zoek naar likes, maar reacties vind ik wel vrij essentieel. Ik blog namelijk niet alleen voor mijzelf of om mijn gedachten op een rij te zetten, ik blog ook voor een stuk interactie, discussie en om mensen aan het denken te zetten en te inspireren. Er zijn immers talloze mensen op zoek naar hun eigen weg. Neem mijn vorige post, daar hebben 639 mensen naar gekeken waarvan slechts 1 de moeite heeft genomen om te reageren. Misschien hebben weinig mensen jaardoelen of is het niet interessant genoeg om te reageren. De redenen maken ook niet uit, maar dat levert ook weinig interactie op. 

Een andere route is om jullie, als lezers, te vragen waarover ik zou moeten bloggen. Dat vind ik echter wat ver gaan. Natuurlijk wil ik weten wat mijn lezers interesseert, maar op mijn blog moet ik de vrijheid hebben om te kunnen schrijven wat ik wil. Of dat nu over politiek gaat of mijn eigen financiële beslommeringen.

Zal ik ook maar stoppen dan? En ondertussen gewoon doorgaan met besparen, investeren, en herhalen, herhalen. Misschien kom ik dan wel over een paar maanden terug om te bloggen over fotografie ofzo :-)

### update 29-6-2024: ###

Allereerst: bedankt voor de vele reacties! Ik ben enorm positief verrast hoeveel mensen mijn blog lezen en welke inspiratie ze eruit halen. Vooral dat laatste was één van mijn motivaties om te gaan schrijven en dus ook om te blijven schrijven. Dus dankjewel voor alle reacties! Dat heeft mij weer nieuwe motivatie gegeven.

Half jaar review 2024

Het is midden juni, de langste dag van het jaar komt eraan (waar blijft de zomer?), dus de helft van het jaar is alweer voorbij. Hoe ouder je wordt, hoe sneller de tijd voorbij lijkt te gaan, zeggen ze weleens. Dat gevoel heb ik zeker.

Zoals vorig jaar kijk ik halverwege het jaar even terug naar afgelopen maanden om te zien of we nog op schema liggen met onze jaarplannen. Laat ik eens per onderwerp kijken waar we staan.

Inkomsten/uitgaven en sparen

Plan: loonsverhoging investeren en onze uitgaven budgetteren met ons potjessysteem. Hoe we de potjes hebben ingedeeld voor welke bedragen kun je hier vinden.

Het eerste half jaar noem ik altijd de cadeautjes-maanden, omdat hierin onze 13e maand, vakantiegeld en teruggave van de belastingdienst komen. Oftewel: maanden waarin we extra geld ontvangen. Dit geld heb ik vooral in onze potjes gestopt, zodat ze al flink gevuld zijn. Daarnaast zijn onze loonsverhogingen niet opgegaan aan nieuwe uitgaven. Ondanks dat het potjessysteem soms wat stress geeft ("moeten we nog zoveel sparen"), merk ik ook dat het heel veel rust geeft. Ik hoef me geen zorgen te maken dat we ergens het geld niet voor hebben. Daarnaast helpt het soms in de afweging van nieuwe grote aankopen als we er nog geen potje voor hebben. Het was dus even wennen, maar voor nu vind ik het een ideaal systeem.

Beleggen

Plan:

• Iedere maand €1000-€1500 inleggen
• Forward dividend: 6200 EUR+USD
• Handelen in opties

Tot nu toe heb ik de maandelijkse inleg van €1500 gehaald, daar ben ik erg blij mee. Dat komt ook deels door het extra geld, wat ik hierboven heb beschreven. Komende maanden ga ik zien of dit lange tijd houdbaar is.

Rond het forward dividend heb ik nog weinig bekeken hoe we hier ervoor staan. Begin januari begon ik met 5371 EUR+USD, eind vorige maand zat ik op 5709. Dat is dus een gemiddelde stijging van 67,60 EUR+USD per maand. Trek ik dat door over 12 maanden, dan kom ik uit op 6182 EUR+USD eind dit jaar. Oftewel, het doel van 6200 zou ik net kunnen halen, mits er geen dividendverlagingen meer komen. Daarentegen heb ik de grote dividendmaanden juni, september en december nog niet meegerekend, welke extra bijdragen aan het dividend. Met een beetje geluk schiet ik weer over mijn eigen doel heen. Hoe ambitieus ik deze ook zie/benoem, hoe harder de sneeuwbal lijkt mee te helpen.

Dan het handelen in opties. Heel simpel: ja ik heb er interesse in, ja ik heb me ingeleerd, ik heb er zelfs mee geoefend. Maar ik kom er simpelweg niet aan toe (of misschien is het wel durven) om mijn tenen in het water te steken. Ik ga het ook als doel weghalen, omdat dat alleen maar beklemmend werkt. Ik heb me nu volledig gericht op mijn gezin, fotografie, werk en deze blog. Dat is voor nu even meer dan genoeg.

Hypotheek

Plan: €3000 in een potje voor extra aflossen

Zoals hier al geschreven, heb ik ook een potje aangemaakt voor een extra aflossing op de hypotheek. Ik heb nog geen nieuwe beleggingsrekening geopend hiervoor, dat ga ik nog doen. Nu loopt het potje langzaam vol, zoals ik gepland had. Oftewel, weinig nieuws, maar op schema.

Persoonlijk

Plan: meer loslaten voor minder stress

Zoals ik hier al vaker heb verteld, kan ik de wereld soms wat negatief inzien. Meetbare doelen zijn hier natuurlijk onzin, maar het lukt me (mede dankzij mijn vrouw) om af en toe wat meer los te laten. We houden allebei van orde en regelmaat, dus het is voor ons allebei een uitdaging :-)

Samenvatting

We liggen goed op schema om onze jaarplannen te halen. Het potjessysteem was even wennen, maar werkt nu erg fijn. De beleggingen dragen steeds verder bij aan de groei, alleen heb ik niets gedaan met het handelen in opties. Ondanks dat, ben ik erg blij met het eerste half jaar. Nu is het vooral zaak om vast te blijven houden aan onze goede gewoontes, zodat ik eind dit jaar nog blijer kan zijn.

Hoe staat het met de voortgang van jullie jaarplannen?

Bijverdiensten met je hobby

Wie mij de afgelopen jaren een beetje heeft gevolgd, weet dat we een leerzame reis achter de rug hebben. Van een droom van een landelijk huis en een gote tuin, een aantal vroege sterfgevallen, een huis en tuin welke veel te veel tijd gingen kosten naar de wens voor meer rust en versimpeling. Tijdens deze reis hebben we veel over onszelf geleerd. Helaas vooral door de sterfgevallen.

Na een tijdje in ons nieuwe huis zijn we vooral bewust dingen gaan doen die ons leuk lijken en waar we energie van krijgen. Begrijp me niet verkeerd, er is nog steeds voldoende werk te doen rond ons huis, maar we zijn ons een stuk bewuster van de tijd en vrijheid die we hebben.

Eén van de dingen die ik vorig jaar heb opgepakt is fotografie. Vroeger had ik als fotograaf veel opdrachten naast mijn vaste werk en verdiende ik er best aardig mee (€1500-2000 per maand). Dat werd echter steeds commerciëler tot het niveau dat ik er geen zin meer in had. Mijn eigen creativiteit werd teveel ingeperkt en het werd teveel "moeten". Tegelijkertijd gingen we verhuizen naar dat droomhuis met enorm veel werk. Samen reden genoeg om er de brui aan te geven.

Nu we meer tijd hebben in ons nieuwe huis heb ik fotografie dus weer opgepakt. Ditmaal met een duidelijk beeld: ik wil foto's maken die IK mooi vind. En als ik er iets mee kan verdienen, is dat mooi meegenomen. Uit ervaring weet ik dat het opstarten hiervan (inclusief naamsbekendheid) erg lang kan duren. Terugkijkend naar de afgelopen negen maanden heb ik een aantal opdrachten gedaan en zo'n €1200 verdiend. Dat is niet erg veel, maar toch ben ik er blij mee. Ja, ik heb een website, ja ik post af en toe wat op facebook/instagram, maar verder heb ik nog helemaal niets gedaan qua reclame. Ook heb ik een erg drukke periode achter de rug met mijn werk en vind ik mijn gezin ook belangrijk. Dat zijn geen smoesjes, maar bewuste keuzes.

Na de drukke periode komt de onvermijdelijke vraag: wil ik er serieus meer werk van maken als side hustle (bijverdienen) of laat ik het zoals het is en snabbel ik er af en toe bij om alleen de onkosten te dekken. Een side hustle is een leuke manier om extra geld te verdienen. Het zou de kosten van mijn hobby kunnen bekostigen en ook nog onze financiële reis versnellen. Darnaast hou ik er ook wel van om ergens het maximale uit te halen, als uitdaging. 

Aan de andere kant wil ik niet in dezelfde valkuil stappen als de eerste keer. Immers zodra een hobby werk wordt, is het geen hobby meer. Ik wil er juist mijn eigen creativiteit in kwijt kunnen en er energie uit krijgen. Zodra er "moeten" bij komt kijken, vind ik het al minder leuk. Daarnaast heb ik gewoon ons gezin en een drukke baan. Daar zal weinig aan veranderen, tenzij ik minder ga werken. 

Iets om over na te denken dus de komende tijd.

Heb jij ook een hobby met bijverdiensten? Probeer je daar zoveel mogelijk mee te verdienen of hou je het als hobby?

Dividend update - mei 2024

Mei is weer voorbij, welkom bij één van de kleinste dividendmaanden uit mijn portfolio. Samen met februari en augustus zijn het echte 'tussenmaanden' qua dividend met in juni als het goed is een nieuw record. Maar zoals je hieronder zult zien, zijn er geen enkele garanties. Laten we snel kijken naar de maand mei.

Dividend-inkomsten

Hieronder de dividend-inkomsten van afgelopen maanden (netto in euro's, dus eventueel omgerekend vanuit dollars). 

Samengevat:

• Dividend mei: €86
• Dividend heel 2024: €1315
• Jaarlijks (forward) dividend: €5480 of 5709 EUR+USD (excl. belasting)
• Yield on cost: 4,9%

Zoals ik al zei, een hele kleine maand. Zelfs 16% minder dan vorig jaar. Waar ligt dat aan? Heel simpel, vorig jaar keerden RITM en MO een maandje later uit dan dit jaar, waardoor je in een kleine maand gelijk een groot verschil ziet.

Het forward dividend stagneert een beetje, in vergelijking tot vorige maand is de euro-waarde zelfs gedaald. Reden hiervoor zijn enkele dividendverlagingen (zie onder).

Dividend-veranderingen

Afgelopen maand zijn de volgende veranderingen aangekondigd:

• Leggett & Platt (LEG): -89%
• Medtronic (MDT): +1,4%
• 3M (MMM): -54%
• Realty Income: +2,1%
• LyondellBasell Industries (LYB): +7,2%

Tja, wat moet ik ervan zeggen. Na de eerdere dividendverlagingen van ETF's in de vorige twee maanden, deze keer flinke verlagingen van LEG en MMM. Hierdoor begint het forward dividend een beetje te stagneren. Waar de koers van MMM nog redelijk opveert (minder dividend = minder last voor bedrijf), ging de koers van LEG door het putje. Als ik de analyses lees, zit er voorlopig ook geen verbetering in de cash flow en dus eventueel dividendherstel. Aangezien de posities al op verlies stonden en het toekomstige dividendbeleid bij LEG niet zeker is, heb ik besloten LEG te verkopen en MMM nog even aan te houden. Mocht MMM niet verder herstellen, dan verkoop ik ook die positie.

De dalingen van het dividend zijn gelukkig iets opgevangen door de stijgingen en mijn eigen inleg. Maar het is natuurlijk jammer, dat deze maandelijkse inleg niet heeft geleid tot groei en hiermee dus een maand "voor niets" is geweest. Maar goed, het is wat het is.

Portfolio en aankopen

Zie deze pagina voor een portfolio overzicht. Deze maand heb gekocht (deels met de verkoop van LEG):

• VanEck High Dividend ETF (TDIV): 42st

Samenvatting

Zoals verwacht een kleine maand, maar dit keer ook met flinke dividendverlagingen. Al met al geen goede maand. Door de dividendverlagingen begint mijn forward dividend ook de stagneren. Laat ik een volgende keer eens kijken hoe het er voor staat halverwege het jaar.

Voor nu op naar de grote dividendmaand juni. Vorig jaar zat ik op €972 aan dividend, zou het nu de eerste keer boven de €1000 komen? Dat zou ik een erg mooie mijlpaal vinden. Hopelijk komen daar niet teveel verrassingen naar boven.

Hoe was jullie maand qua dividend?

Discipline versus de teugels laten vieren

Als ik van een afstandje of door mijn oogharen naar financiële bloggers kijk, zie ik vaak dezelfde eigenschappen terugkomen. Eén daarvan is discipline. Of als ik het uitsplits, gaat het eigenlijk om drie dingen:

• Doelgericht: een helder doel stellen en daarnaar leven.
• Wilskracht: de wil om dat doel te halen.
• Discipline: de zelfdiscipline om met herhaaldelijke stappen naar dat doel toe te werken.

Deze eigenschappen helpen je om conrete stappen te maken naar een concreet doel. Ik herken ze ook bij mijzelf en ze zijn vaak verweven. Ik blijf steed dezelfde stapjes zetten naar het doel, maand in maand uit. Dat maakt onze reis saai, maar wel erg effectief. 

Eén van de nadelen van gedisciplineerd bezig zijn, is dat het soms ook vervelend of langdradig wordt. Ik merk aan mijzelf, dat de boog niet altijd gespannen kan zijn. Als ik te lang bezig ben met budgetteren, opletten en excelletjes maken, dan krijg ik een wat korter lontje. Daarnaast ben ik ook wat ongeduldig. Aangezien de weg naar financiële vrijheid meer een marathon is dan een sprint, is dat dus een lastige combinatie. Daarom helpt het om af en toe de teugels ook iets te vieren en wat leuke dingen te doen.

Als ik om me heen kijk in mijn vriendengroep, lijkt het dat weinig mensen bezig met hun financiële toekomst. Iedere maand naar concerten, feestjes, festivals, drie keer per jaar met het hele gezin op vakantie. "Herinneringen maken", hoor ik vaak. Ik ben het ermee eens, dat ervaringen langer bijblijven dan spullen, alleen lijkt het "herinneringen maken" wel doorgeschoten te zijn als een excuus om er maar op los te leven en niet na te denken over je toekomst. En zo heb je dan nul spaargeld bij een scheiding bijvoorbeeld. Daarnaast kun je iedere week "herinneringen maken", maar met zoveel feestjes, borrels en vakanties zouden die herinneringen op een gegeven moment allemaal door elkaar gaan lopen in mijn hoofd.

Maar goed, misschien ben ik nu een oude zeur. Terug naar onze eigen situatie. We zijn goed bezig om onze beleggingen te laten groeien, onze potjes te vullen, maar de rek begint er dus wat uit te gaan. Ik merk ook aan mijzelf, dat ik minder bezig ben met geld, overzicht en besparen. Zoals ik in een vorige post al schreef, hadden we een tijdje geleden een money date, waarin we ons overzicht maar ook onze wensen hebben besproken. Mijn vrouw wil graag een nieuwe tuinset, ik wil graag een nieuw fototoestel. Maarja, voor beiden hebben we geen potje gereserveerd. Stellen we die dan uit naar volgend jaar, maken we een nieuw potje of beleggen we tijdelijk wat minder?

We worden allebei erg blij van deze aankopen, dus gaan we ze gewoon doen. We zijn zo goed bezig, dat we ook allebei een gevoel hebben van "een keer de teugels laten vieren". Afgelopen week hebben we allebei ons vakantiegeld gekregen. Daarmee kunnen we de potjes verder vullen of beleggen, maar we kunnen ze ook gebruiken voor deze aankopen. Gewoon, omdat het kan, omdat de boog niet altijd gespannen hoeft te staan. Jammer voor de potjes, dan duurt het maar wat langer om te vullen. 

Ik moet eerlijk zeggen, het voelt als spijbelen. Zelfs nu het geld op de rekening staat, heb ik erg veel moeite om geld uit te geven aan mijzelf of mijn hobby. Dat blijft vreemd, na al die jaren van opletten en investeringen optimaliseren. Dus het geld is nog niet uitgegeven, ik wil eerst nog goed rondkijken hoe ik het ga besteden.

Laten jullie de teugels weleens vieren qua financiën? Heb je dan ook een drempel om het uit te geven?

Nieuwe regeringsplannen

Na bijna een half jaar vergaderen was er vandeweek dan eindelijk een regeerakkoord. Althans, een hoofdlijnenakkoord. De plannen moeten nog financieel worden doorgerekend en aangevuld, maar het raamwerk is er.

Ik ga er geen cynisch stuk over schrijven met discussies over hoeveel asielzoekers nu wel of niet worden toegelaten, dat laat ik over aan meneer Elders (formally known as Geldnerd). We hebben met zijn allen vorig jaar onze stem uitgebracht en dit is het resultaat. Het is broos, maar wel waar we het mee moeten doen. 

Het akkoord heb ik nog niet in alle detail gelezen. Als ik van een afstandje kijk, sta ik achter sommige punten vierkant, terwijl andere standpunten mij tegen de borst stuiten. Maar goed, het is wat het is. Laat ik eens een paar punten uitlichten.

Latenverlichtingen

• Werken moet meer lonen. Hier kan ik het alleen maar 300% mee eens zijn. Ik ken mensen in mijn omgeving die exact weten hoe ze moeten uitrekenen hoeveel te werken om voldoende toeslagen te krijgen, ongelofelijk vind ik dat. Nederland hangt aan elkaar van het toeslagen/subsidie-infuus, waardoor mensen steeds meer naar de overheid kijken voor hulp. Maar goed, terug naar het punt. Er komt een extra schijf in de inkomstenbelasting (in plaats van aanpassing van de arbeidskorting of algemene heffingskorting). We hebben er nu twee (36,97% voor het inkomen tot €75.518 en 49,5% voor elke euro hierboven). Dat worden er drie, maar het is nog niet duidelijk welk percentage de derde schijf krijgt. Ook worden er eerste stappen gezet om het toeslagen- en belastingstelsel stapsgewijs te hervormen. 
• Daarnaast worden recente lastenverzwaringen voor ondernemers teruggedraaid (afschaffen inkoop eigen aandelen, verlagen MKB-winstvrijstelling naar 12,03% en verhoging 31% naar 33% van box 2).
• Het eigen risico in de zorg wordt gehalveerd. Aangezien dit ergens van betaald moet worden, komt dit gewoon terug in de zorgpremie. Lijkt me een geval vestzak/broekzak, waarbij we als Nederlanders in zijn geheel meer gaan betalen voor mensen die zorg nodig hebben.
• Kinderopvang voor werkende ouders wordt vrijwel gratis. Dat komt voor ons helaas te laat. Ik heb ooit eens uitgerekend hoeveel wij aan kinderopvang hebben betaald. Bruto kwam dat ergens in de buurt van €80k. Ongelofelijk veel destijds, maar we hebben het overleefd.

Box 3

Er wordt 100 miljoen euro gereserveerd voor het verlagen van het tarief in box 3. Voordat we staan te juichen, als je dit uitrekent, blijkt het slechts een verlaging te zijn van 36% naar 35,5% in 2025. Marginaal dus. 

Woningmarkt

Men wil meer huizen bouwen en meer gebieden aanwijzen voor woningbouw. Daarnaast blijven de hypotheekrenteaftrek en het eigenwoningforfait onveranderd. Voor onze eigen situatie maakt de hypotheekrenteaftrek weinig uit. We krijgen nu al slechts €50 per maand terug en ik reken met onze lage rente (1,3%) alleen nog maar bruto. Met de huidige rentes verwacht ik wel, dat dit de huizenprijzen nog verder gaat opdrijven. Er is immer zekerheid (voor zover je dat met de politiek kunt hebben). De hoeveelheid huizen zal namelijk echt niet in één keer toenemen met deze plannen. Er is namelijk ook nog zoiets als regelgeving (natuur, stikstof etc).

Daarnaast wordt de stijging van de gemeentelijke woonlasten (OZB) gemaximaliseerd in overleg met de gemeentes.

Energiemaatregelen

Een aantal energiemaatregelen wordt teruggedraaid. Ten eerste de salderingsregeling, deze zou in 2027 alsnog worden geschrapt. Tja, hoe zal ik het zeggen. Los van de regeling zelf, hoe wil je nu dat mensen beslissingen gaan maken voor de komende 10 tot 15 jaar als ieder jaar de regels wijzigen? Ik vind het prima (maar jammer) dat de salderingsregeling weggaat, maar afgelopen maanden hebben net zo'n beetje alle energiemaatschappijen een terugleverboete ingevoerd. Dus of saldering afschaffen, of boete, maar niet allebei. Dat wordt anders dubbel cashen voor energiemaatschappijen en niemand die meer zonnepanelen of warmtepompen koopt.

Daarnaast wil het nieuwe kabinet niets weten van verplichtingen om je huis energiezuiniger te maken. Daar ben ik voorstander van. Ik ben zeker voor het energiezuiniger maken van ons huis, maar niet met een push vanuit de overheid. Langzaam word ik moe van alle overheidsbemoeienis over wat ik zou moeten doen, vinden en denken. Dat bepaal ik zelf wel, waarin ik zelf slimme keuzes maak met een balans voor het milieu en mijn portemonnee.

Maar goed, de verplichting om in 2026 een (hybride)warmtepomp aan te schaffen als je cv-ketel aan vervanging toe is vervalt daarmee. Laten we daar nu net een potje voor hebben opgebouwd. Dat wordt dus even bekijken wat we ermee gaan doen. Gewoon toch door laten gaan of nog een paar jaartjes wachten?

Samengevat, flink wat maatrregelen en aanpassingen. Sommige vind ik positief en kan ik helemaal achter staan, anderen vind ik meer discutabel. Maar zoals ik al zei, dit is waar we het mee moeten doen. Belangrijkste is nu vooral om het door te rekenen op financiële haalbaarheid. Voor ons persoonlijk is de impact beperkt. Ja, er veranderen wat zaken, maar daar passen we ons naar aan. We gingen al onze eigen eigenwijze weg en dat blijven we doen.

Wat vind jij van de nieuwe plannen?

Wel of niet geld aan je kinderen geven

Laatst las ik een artikel op nu.nl waarin Jeff Goldblum (je weet wel, van o.a. Jurassic Parc) stelt geen geld aan zijn kinderen te geven als ze ouder zijn. Nu zijn we natuurlijk in Nederland, dus de afgunstige/negatieve reacties kwamen al snel uit de lucht vallen. Maar eerlijk gezegd, snap ik zijn punt wel. 

Kijk, Jeff Goldblum heeft natuurlijk geld zat. Hij zal zijn kinderen misschien wel links en rechts meehelpen. Maar zijn belangrijkste punt was, dat hij vind dat zijn kinderen op eigen benen moeten staan. En daar ben ik het eigenlijk helemaal met hem eens.

Soms lees ik dat ouders spaarrekeningen hebben voor hun kinderen en dat ze op hun 18e een zak geld krijgen. Persoonlijk ben ik daar erg op tegen. Dat is niet egocentrisch bedoeld, maar het punt is, dat kinderen moeten leren om hun eigen weg te gaan, zelf fouten te maken en leren dat geld niet uit de lucht komt vallen. Opvoeden gaat nu eenmaal voornamelijk over loslaten.

Dus nee, wij schenken onze kinderen geen zak geld op hun 18/20e. Bij belangrijke zaken helpen we ze wellicht wat mee. Ze hebben straks gewoon een bijbaantje, waarmee ze geld moeten verdienen. Daarna moeten ze ook gewoon een baan zoeken en daarmee rondkomen.

Vind je dat hard? Laat ik je eens voorschotelen hoe het anders kan gaan. Stel je eens voor, je bent 18 jaar en je krijgt €10.000 van je ouders. Tien duizend euro!! Hoe lang dacht jij na over je toekomst toen jij 18/20 was? Oftewel, dat wordt feesten, zuipen, vakanties, het kan niet op! Ok, laten we het conservatief aanvliegen, je bent erg ingetogen en je krijg zomaar €10.000, of misschien wel een jubelton (weet je nog, van en tijdje geleden?). Dan is opeens vanalles mogelijk, maar dat zorgt er wel voor dat je als 18/20-jarige geen flauw benul meer hebt van geld. Waarom zou je nog een bijbaantje gaan nemen om die nieuwe iPhone te kopen? Want je hebt het geld toch al? 

Nog verder terugspoelen naar onze jongere kinderen. Zij krijgen iedere week zakgeld. Stel wij zouden ze vertellen dat ze een spaarrekening hebben waar €5000 op staat. Vijf duizend euro, dat is een gigantisch onvoorstelbaar bedrag voor die kinderen! Oftewel, waarom zouden ze ooit nog gaan sparen van dat zakgeld? Want je hebt toch al €5000?!

Dit lijkt misschien wat overtrokken, maar is in essentie wel wat wij willen voorkomen. Dat betekent niet, dat wij onze kinderen laten niets geven of meehelpen. Maar niet als ze net zijn uitgepuberd. Ook delen wij weinig over hoeveel wij verdienen, belegd hebben of iets dergelijks. Daarnaast betalen wij nu ook schoolreisjes, uitjes, vakanties, fietsen, en noem maar op. 

Maar eigenlijk gaat het niet om het geld, het gaat erom hoe wij naar opvoeden en opgroeien kijken. Ik ben geen Jeff Goldblum, maar ik snap zijn punt wel. Je moet iemand die honger heeft geen vis geven, maar een hengel. Dat werkt net zo met geld.

Zetten jullie wat geld weg om later aan jullie kind(eren) te geven?

Dividend update - april 2024

Maart roert zijn staart en april doet wat hij wil, dat is te merken met het weer. Met regen, wind, storm en hagel denderen we door de lente heen (helaas). Q1 is voorbij en we zitten alweer in Q2. Waar de beurzen afgelopen weken wat scheurtjes lieten zien, lijken de meeste bedrijfscijfers wel positief te vallen.  Eens kijken of ons dividend in de kleine maand april ook goed valt.

Dividend-inkomsten

Hieronder de dividend-inkomsten van afgelopen maanden (netto in euro's, dus eventueel omgerekend vanuit dollars). 

Samengevat:

• Dividend april: €265
• Dividend heel 2024: €1230
• Jaarlijks (forward) dividend: €5488 of 5688 EUR+USD (excl. belasting)
• Yield on cost: 5,0%

Met dank aan ETF ISPA begint april ook al zijn status als "kleine maand" wat te ontgroeien. Met een groei van 36% ten opzichte van vorig jaar ben ik erg tevreden. 

Ondertussen loopt het forward dividend rustig door naar de 6000 EUR+USD.

Dividend-veranderingen

Afgelopen maand zijn de volgende veranderingen aangekondigd:

• Johnson & Johnson (JNJ): +4,2%
• Procter & Gamble (PG): +7,0%
• iShares STOXX Global Select Dividend 100 ETF (ISPA): -5,6%

En wederom een verlaging van een ETF deze maand. Ik vind het toch echt wel apart worden, aangezien weinig bedrijven hun dividend hebben verlaagd vorige kwartalen, waarom de ETF's dan wel? Dit is wel puur gekeken naar het Q1 dividend, dus het verschil op jaarbasis laat nog even op zich wachten. Hopelijk compenseren ze het met dividendgroei komende kwartalen.

Portfolio en aankopen

Zie deze pagina voor een portfolio overzicht. Deze maand heb gekocht:

• VanEck High Dividend ETF (TDIV): 60st

Samenvatting

Met €265 beging april goed bij te dragen aan het dividend. Helaas wel weer met een dividendverlaging van ISPA. Hopelijk wordt dat geen trend komende kwartalen anders ga ik serieus weer eens kijken naar individuele aandelen.

Hoe was jullie maand qua dividend?

50% saving rate

Afgelopen tijd hebben we een proefje gedaan met onze financiën. Eén van de uitkomsten van onze money date was dat we eens wilden proberen wat meer over te houden van ons salaris. Normaal zette ik, nadat ons salaris binnenkwam, een bepaald bedrag weg voor beleggingen en de rest werd als leefgeld gebruikt. Als we dan nog wat overhielden, ging het bedrag naar onze spaarrekening/potjes. Deze "pay yourself first" methode is de basis voor een gezond financieel huishouden. 

Blijkbaar houden nog steeds veel mensen een deel van de maand over aan het einde van hun rekening in plaats van andersom. Doordat er voldoende geld op de rekening staat, ben je meer geneigd om het uit te geven waardoor het als het ware wegsijpeld. Bij ons was dat niet het geval, maar als ik puur naar de getallen keek, zouden we meer opzij moeten kunnen zetten. Onze uitgaven zijn redelijk stabiel zijn gebleven en samen met onze loonsverhogingen aan het begin van het jaar zouden we dus meer ruimte moeten hebben om wat opzij te zetten. Deze post is niet bedoeld om mijzelf op de borst te slaan, maar om aan te geven wat we soms uitproberen.

Als proef op de som zijn we daarom eens gaan proberen of we 50% van ons salaris kunnen wegzetten, dus een saving rate van 50%. Dus ons salaris komt binnen (richting eind van de maand) en dan, hup in één keer de helft ervan wegzetten en kijken wat er door de maand heen gebeurt.
Na een paar maanden blijkt, dat we dit net niet halen. Als ik het uitreken, kom ik uit op een saving rate van 42%. Dat is gerekend zonder 13e maand of vakantiegeld. Dat is al een flink verschil met de 21% waar we twee jaar geleden nog op zaten.

Wat ik in dat artikel al aangaf, is dat de saving rate een erg belangrijk getal is als je financieel gezond (of zelfs onafhankelijk) wilt leven. Een verhoging van je saving rate snijdt namelijk aan twee kanten: je hebt meer over om te sparen/beleggen én je hebt minder nodig om rond te komen. Als rekenvoorbeeldje: als je gezamenlijk €4000 aan inkomsten hebt en je kunt €500 sparen is dat mooi meegenomen. Echter heb je nog steeds €3500 per maand nodig. Weet je die €500 te verhogen naar €1000, dan kun je opeens én meer sparen én heb je ook nog maar €3000 per maand nodig.

Anders gedacht: met een saving rate van 50% is iedere maand dat we sparen/beleggen in feite een voorschot voor een maand in de toekomst. Als we weer diezelfde €4000 per maand aan inkomsten krijgen en we €2000 per maand zouden kunnen sparen, hebben we ook nog maar €2000 per maand nodig. Als we dat laten groeien met minimaal hetzelfde percentage als de inflatie, dan kunnen we dus met iedere maand dat we sparen/beleggen een toekomstige maand betalen.

Met 42% in "normale" maanden zitten we dus nog niet op de 50%. Als ik echter onze 13e maand en vakantiegeld meereken, kom ik precies uit op 50%. Dat is dan wel weer mooi. Het betekent, dat we ieder jaar dat we investeren een jaar in de toekomst kunnen overbruggen (als onderdeel van ons plan met overbruggingsgeld).

Proberen jullie ook wat opzij te zetten per maand?

Energie jaarafrekening

Net als vorig jaar loopt de jaarrekening van onze energiemaatschappij van april tot april. Toen vorige week de jaarafrekening binnenkwam, was het dus tijd om deze te controleren en te vergelijken met vorig jaar. Ik vind het geen leuk klusje, maar aangezien er in het verleden al herhaaldelijk fouten zijn ingeslopen, controleer ik het wel.

Eerst nog even kijken hoe het vorig jaar ook alweer was (periode 2022/2023):

• Elektra: 5000 kWh afgenomen en 5420 kWh teruggeleverd. Oftewel, 420 kWh over.
• Gas: 490 m3

Elektra

Afgelopen jaar hebben we een stuk minder elektra gebruikt dan vorige periode, namelijk 4400 kWh. Wat ik vooral zie, is dat we in de periode na december veel minder energie hebben verbruikt dan vorig jaar. Dat komt grotendeels door de minder strenge winter, maar ook omdat vorig jaar de airco's rond die tijd kapot waren. We hebben toen (naast meer gas- en pelletkachelgebruik) ook bijgestookt met simpele kacheltjes (ja, die met een COP van 1).

Qua teruglevering komen we op 5100 kWh. In vergelijking tot vorige periode is dat wat minder, wat deels komt door verminderde opbrengst van onze zonnepanelen (minder zonuren). Al met al hadden we zo'n 700 kWh over. In de winter heb ik nog geprobeerd naar nul te regelen, maar vanwege de zachte winter en het zonnige weer in maart hebben we toch nog een overschot.

Gas

Hieronder het overzicht van ons gasverbruik. We zijn maar liefst op 294 m3 uitgekomen! Daar ben ik blij mee.

De stijging in de winter komt simpelweg, omdat er dan meer wordt gedouched en omdat de verwarming af en toe moet bijspringen. Ik kan ons gasverbruik wel naar nul willen krijgen, maar aangezien meer dan 50% van de energierekening uit belasting bestaat, loont het niet om dit nog verder te verminderen.  Ook een eventuele warmtepomp levert in mijn ogen dan weinig op. Als ik het vergelijk met voorgaande periode, krijg ik onderstaande plaatje. Hierin zie je de relatief zachtere winter terug.

Eigenlijk is het al bijzonder dat ik het normaal vind om onder de 300 m3 te zitten. In ons vorige huis  waren tellerstanden van 1000-1500 m3 gas heel normaal. Onder de 300 m3 is erg netjes voor een vrijstaand huis met vier personen. Hebben we toch mooi een hoop gas bespaard in de loop der jaren: goed voor het milieu, goed tegen Rusland en goed voor onze portemonnee.

Totale kosten

Dit jaar zaten mijn berekeningen maar €14 naast de berekening van de energieleverancier. Samengevat krijgen we zo'n €600 terug. Ik heb even niet vergeleken hoeveel de belastingen en leveringskosten zijn gestegen. Zoals ik al zei, vind ik het geen leuk klusje en kan ik de getallen toch niet veranderen (iets met loslaten).

Ons maandvoorschot laat ik even staan. Dan betalen we wellicht teveel per maand, maar ik moet ook langzaam gaan kijken naar een nieuw contract. Met alle verhalen in de media over extra kosten voor zonnepanelen-bezitters ben ik benieuwd wat eruit komt.

Wat we met die €600 gaan doen? Die gaat gewoon in een van onze potjes. Ze beginnen al aardig te vullen, dus dat is mooi.

Zijn jullie nog bezig om verder te besparen op energie of vind je het op een moment ook wel genoeg?

Money date

Een korte post deze week. Vorige week had ik een date. Niet met een andere vrouw, maar met mijn eigen vrouw. Een money date om precies te zijn. Naar aanleiding van de scheiding binnen onze familie hebben we best veel gepraat over samen zijn, scheidingen en financiën. 

Eén van de punten die we bespraken, was dat mijn vrouw eigenlijk weinig inzicht heeft in onze financiën. Dat regel ik simpelweg. Niet dat we gaan scheiden of er iets speelt, maar ik vind dat ze daar best een beeld van mag hebben hoe ik dingen geregeld heb. Stel dat ik morgen onder een bus kom, dan is dat wel zo handig. Het feit dat ze er weinig interesse in heeft is ook geen verwijt, ze heeft er gewoon minder affiniteit mee dan ik.

Dus heb ik even een klein overzichtje gemaakt van onze spaar- en beleggingsrekeningen, deposito's en hypotheek met daarin waarom ik het zo heb opgezet en wat de waarde ervan is. Ook zijn we door onze potjes voor dit jaar gegaan. En eerlijk gezegd was dat best leuk en goed om samen te bespreken. 

Wat heeft dat nu opgeleverd? Ten eerste weet ze hoe de boel geregeld is. Ten tweede voelt ze zich nu ook wat meer eigenaar/betrokken. Daarnaast hebben we ook al goede discussies gehad. Simpel voorbeeld: zij wil graag een nieuwe tuintafel. Dit hadden we niet voorzien, dus hoe gaan we dat dan aanpakken? Komt er een nieuw potje, plunderen we een bestaand potje of beleggen we minder? Daarin helpt het potjessysteem ons echt.

Ook hebben we het gehad over hoe we het komende jaren willen aanpakken en hoe de weg eruit ziet naar ons pre-pensioen. Samen een beetje dagdromen dus. Oftewel, een succes en voor herhaling vatbaar.

Praten jullie vaak met je partner over financiën? En hoe gaan jullie ermee om als je partner niet zo'n affiniteit heeft met geld?

Een ton is 25% van 1 miljoen

Zo'n anderhalf jaar geleden, ergens in augustus 2022, werden onze beleggingen €100k waard. Destijds vond ik dat nogal een mijlpaal. Zoals Charlie Munger zegt: "the first $100,000 is a bitch, but you gotta do it". Daarmee doelt hij op het feit, dat in de beginperiode de groei van je portfolio vooral bepaald wordt door je eigen inleg en pas veel later autonoom groeit. Iets wat ik in januari 2019 ook al eens heb beschreven (de magie van het rente-op-rente-effect of compound interest). In de tussentijd heeft mijn portfolio een tijd rond die €100k geslingerd. Soms eronder, dan weer even erboven en intussen is hij verder aan het groeien. 

Wat ik me toen niet besefte, was dat we al op 25% zitten naar de 1 miljoen. Je leest het goed, een ton is 25% van 1 miljoen. Natuurlijk niet in geld, maar in tijd gezien. Ik heb even onderstaande figuur gemaakt om het te laten zien:

De figuur laat het verloop zien van beleggingen als je €10k per jaar inlegt tegen gemiddeld 7% rendement per jaar (historisch marktgemiddelde). Zoals je kunt zien, duurt het 7,8 jaar om de eerste €100k te bereiken. De oranje lijn is de inleg en laat zien waarom de eertse €100k "a bitch" is. Dit eerste deel bestaat vrijwel geheel uit eigen inleg en hangt vooral af van je eigen discipline en motivatie. Er is nog weinig sprake van rente-op-rente effect. Met dezelfde inleg wordt na die €100k-mijlpaal het rente-op-rente effect pas echt zichtbaar en stijgt de waarde flink door.

Totaal duurt het 30,7 jaar om tot 1 miljoen te komen. Die eerste 7,8 jaar is precies 25,4% van het totaal. Oftewel, als je na die €100k dezelfde inleg aanhoudt, zit je op een kwart van de tijd naar 1 miljoen! Dat had ik me nog niet beseft. Om nog verder te redeneren: €300k bereik je na 16,7 jaar. Dan zit je dus op 54% van de tijd naar 1 miljoen, dus al over de helft (goed nieuws voor Luxe of Zuinig). Het duurt dus 16,7 jaar om tot €300k te komen, waarbij de overige €700k in eenzelfde tijdsbestek wordt behaald. Hier zie je het bijzondere effect van rente-op-rente terug.

In onze eigen situatie is onze inleg de eerste periode flink veranderd. Ik begon met €500 per maand en heb dit later opgeschroefd. Maar even simpel redenerend: ik begon met beleggen in maart 2018 en behaalde in augustus 2022 die befaamde €100k. Dat is 4,5 jaar. Als we toen op 25% van de tijd zaten, zou het in eenzelfde tempo vanaf toen nog 13,5 jaar kosten om tot 1 miljoen te komen. Augustus 2022 was ongeveer 1,5 jaar geleden, dus zouden we vanaf nu nog 12 jaar bezig zijn om 1 miljoen te bereiken. Wow! Zo had ik er echt nog nooit aan gerekend.

Nu is 1 miljoen halen geen doel op zich voor mij. Wie hier al langer meeleest, weet dat ik mij richt op dividend en niet op vermogen. Daarnaast schommelen markten altijd, kan het leven zomaar veranderen en is er ook nog zoiets als vermogensbelasting. Maar goed, toch leuk om te weten (zeker omdat ik mijzelf al laat vond qua beleggen).

Wat zou jij doen met 1 miljoen?

Dividend update - maart 2024

Wat een stijgingen van de beurzen afgelopen weken. De ene all-time-high na de andere vliegt je om de oren, zo ook met mijn portfolio. Links en rechts hoor ik al vragen/geluiden over een mogelijke crash, "want we zitten weer op een all-time-high". Op zich is dat geen reden voor een crash. Verschillende economieën hebben een zachte landing gehad na de torenhoge inflatie, de rentes zijn langzaam aan het dalen, wat weer goed is voor beleggingen. Zelf zie ik het dus nog wel even doorstijgen. Laat ik eens kijken hoe het staat met ons dividend in maart.

Dividend-inkomsten

Hieronder de dividend-inkomsten van afgelopen maanden (netto in euro's, dus eventueel omgerekend vanuit dollars). 

Samengevat:

• Dividend maart: €598
• Dividend heel 2024: €965
• Jaarlijks (forward) dividend: €5359 of 5583 EUR+USD (excl. belasting)
• Yield on cost: 4,9%

Bijna €600, dat is nog eens lekker (en zeker geen 1-aprilgrap)! Maart is natuurlijk één van de grotere uitkeringsmaanden vanwege de ETF's. Met maar liefst 45% een flinke stijging t.o.v. vorig jaar. 

Wel wil ik daar een kanttekening bij plaatsen. Natuurlijk ben ik blij met €600 dividend deze maand, maar dit is wel inclusief een verschoven dividend van DXSB van €110. Als ik die eraf haal, zit ik op een stijging van "slechts" 16%. De "slechts" heeft te maken met de beperkte stijgingen van de ETF's, wat hieronder terugkomt. Nog steeds niet verkeerd natuurlijk, maar het zet het wel in perspectief.

Qua forward dividend stijg ik rustig door naar de 6000 EUR+USD.

Dividend-veranderingen

Afgelopen maand zijn de volgende veranderingen aangekondigd:

• Newtek Business Services (NEWT): +5,6%
• Realty Income (O): +0,2%
• Williams-Sonoma (WSM): +25,6%

Niet veel veranderingen, maar alle beetje helpen.

ETF dividend kwartaal-update

Begin januari had ik een behoorlijke fout in mijn administratie ontdekt, waardoor het ETF-dividend veel te laag uitviel. Als gevolg daarvan hou ik nu per kwartaal de uitkeringen bij als lopend gemiddelde. Omdat het eerste kwartaal alweer voorbij is, kijk ik even naar de ETF uitkeringen.

Als ik het dividend als lopend gemiddelde over een jaar bekijk, zie ik:

• DXSB: +5,8%
• ISPA: +0,8%
• IAEX: +0,0%
• IDVY: -2,7%
• SPYD: -2,6%
• TDIV: -0,6%
• TSWE: +4,6%
• VWRL: -1,2%

Dat valt me eerlijk gezegd een beetje tegen qua dividendgroei, er zijn zelfs een aantal dalingen te zien. Als ik het dividend van Q1 vergelijk met Q1 van vorig jaar wordt het helemaal wisselvallig: 

• DXSB: +27,0%
• ISPA: +3,5%
• IAEX: -0,3%
• IDVY: -32,3%
• SPYD: -12,5%
• TDIV: -5,9%
• TSWE: +42,9%
• VWRL: -5,9%

Waarom valt mij dat tegen? Zo'n vier jaar geleden heb ik een analyse gemaakt van het dividend van ETF's, waaruit bleek dat ze ook een tijgende trend vertonen. Daarvoor zat ik vooral op de route van individuele aandelen. Vooral omdat ik een bredere spreiding wilde maar ook vanwege het groeiende dividend ben ik vanaf 2022 voor 100% in ETF's gaan inleggen. Dat werkt goed (brede spreiding, weinig selectie en zorgen), echter met bovenstaande fluctuaties vraag ik me wel af of ik hier 100% aan vast moet blijven houden. In 2023 is een record aan dividenduitkeringen geweest, dus in Q1 2024 zouden de ETF's dit moeten weerspiegelen. Dat blijkt dus niet zo te zijn, wat ik vrij apart vind. Laat ik de dividend-uitkering van juni eens afwachten. Wellicht laten die wel allemaal groei zien t.o.v. vorig jaar.

Portfolio en aankopen

Zie deze pagina voor een portfolio overzicht. Deze maand heb gekocht:

• SPDR S&P U.S. Dividend Aristocrats ETF (SPYD): 24st

Samenvatting

Met bijna €600 een erg mooie maand, al is het wat vertekend door de verschoven uitkering van DXSB. Hoe dan ook zijn we rustig op weg naar de eerstvolgende mijlpaal van 6000 EUR+USD. De kanttekeningen die ik heb geplaatst rond de ETF-uitkeringen ga ik wel iets beter in de gaten houden komende maanden. Spreiding en rust vind ik belangrijk, maar niet te koste van grillige dalingen (en stijgingen) van dividend.

Hoe was jullie maand qua stijgingen en dividend?

Overbruggingsgeld

In een vorige post stond het stiekem al vermeld, een kleine aanpassing in ons plan. Ooit, lang lang geleden had ik een Masterplan. Ik wilde voor mijn 58e onze hypotheek aflossen, meer dividend dan onze uitgaven ontvangen en daarvan leven. Dat was een mooi plan, in een ander huis, met andere verwachtingen en andere ervaring.

Fast forward ruim zes jaar later wonen we in een ander huis, met andere hypotheek en heb ik een ander beeld van beleggingen. Begrijp me niet verkeerd: ik wil nog steeds zoveel mogelijk dividend ontvangen om onze uitgaven te dekken. Maar ik heb niet meer de illusie, dat het al onze uitgaven gaat dekken. We zullen een heel eind komen, maar om het helemaal te dekken had ik eerder moeten beginnen of moet ik langer doorgaan. 

Daarnaast heb ik na zes jaar meer ervaring met beleggen. Van toppen tot flinke dalingen, waarbij mijn portfolio en ook het dividend flink konden fluctueren. En fluctuaties zijn niet zo handig als je met pre-pensioen bent. Een mooi artikel kun je hier lezen, wat een zogenaamde "sequence of returns risk" bekijkt tegen de safe withdrawal rate. Kort door de bocht uitgelegd: als je een portfolio hebt van €200k en je hebt €20k per jaar nodig, is dat 10% en kun je het best even uithouden (uitgaande van gemiddelde marktgroei). Echter als de markt halveert, is €20k opeens 20% van je portfolio (€100k) en zit je na dat jaar opeens op nog maar €80k. Omdat je ook nog eens op een slecht moment verkoopt, moet je meer aandelen verkopen om aan €20k te komen dan wanneer de markt stijgt. Daarbij duurt het ook nog eens veel langer om daarvan te herstellen. 

Eén zo'n crash is meestal niet zo erg, maar als zo'n neergang twee of drie jaar aanhoudt, dan heb je op dat moment wel een probleem. Welke sequence of returns dat is en welke impact het heeft, is wat bovenstaande onderzoek bekijkt. Hier schreef ik al eens eerder over dit effect samen met enkele misverstanden over de 4% regel.

Bovenstaande is misschien een extreem voorbeeld, maar toch is de kans aanwezig. Om dat risico te verminderen, wil ik het dus iets anders aanpakken:

• Tot mijn 50e (komende vijf jaar) zet ik volledig in op beleggingen.
• Na mijn 50e wil ik nog maar een deel beleggen en een deel in spaar-/depositorekeningen stoppen. De beleggingen moeten dan wat meer autonoom verder groeien.

Deze spaarpot is deels bedoeld als overbruggingsgeld en deels als backup voor als de markt in de eerste jaren veel zakt. Simpel gezegd, wil ik er de dalingen mee uitzitten. Misschien is het totaal onnodig, maar voor nu voelt het als een verstandige aanpak. 

Als we €30k per jaar nodig hebben om rond te komen (zou tegen die tijd ruim voldoende moeten zijn heb ik ooit uitgerekend) en ik wil daarmee vijf slechte beursjaren kunnen overbruggen, dan moet ik dus €150k bij elkaar sprokkelen. Zo simpel is het eigenlijk (niet dat het simpel is om €150k bij elkaar te sprokkelen, maar qua aanpak). Ik verwacht nog een redelijke overwaarde  van ons als we kleiner gaan wonen, dus dat zou ook moeten bijdragen aan de spaarpot. Maar goed, dat zien we dan wel.

Hoeveel spaargeld houden jullie aan naast je beleggingen?

Vouwwagen verkocht

Zo, het was leuk, het was gezellig, maar nu komt er een eind aan. Nee, ik houd er niet mee op (zoals Geldsnor). Vorige week hebben we onze vouwwagen verkocht. Waar we twee jaar geleden nog helemaal enthousiast waren toen we hem kochten, is dat enthousiastme nu wat bekoeld.

Hoe kwam het zo? Het begon eigenlijk met het boeken van onze zomervakantie dit jaar. Mijn vrouw was aan het rondkijken naar leuke campings. Toen ze met een selectie kwam, beseften we eigenlijk dat we wat waterpret misten. Dus ging ik nog eens verder zoeken. Zo kwamen we bij Zuid-Frankrijk waar ik een aantal parken/campings vond, met stacaravans en safaritenten. En ik de prijs zag. " Huh, dat kan toch bijna niet?", dacht ik toen. "Zo goedkoop?". Dus nog een keer invullen, nog eens kijken. Op een andere locatie kijken en ja hoor, voor mijn gevoel waren de prijzen veel goedkoper dan we gewend zijn. In vergelijking tot een kale staplaats scheelde het €500-800.

Dat vroeg dus om overleg. Want ja, als we nu in een stacaravan of kant-en-klare tent gaan zitten, waarom hebben we dan nog een vouwwagen? Nadat we ons management team voor een spoedberaad bijeen hadden geroepen (mijn vrouw en ik), kwamen we tot een aantal redenen waarom we door willen gaan zonder vouwwagen:

• De opzet- en afbreektijd: dit is eigenlijk de belangrijkste reden. Dan hebben we op de heenreis 10-12 uur gereden (of 2 dagen), zijn we moe, komen we aan, is het 25-30 graden, moeten we nog 3 tot 4 uur die vouwwagen gaan opzetten. Want het lijkt simpel, maar als je het één of twee keer per jaar doet, is het weer even wennen en we willen hem graag goed neerzetten. Het afbreken gaat sneller, maar dan nog kost het aardig wat moeite. Al met al zijn we zo'n 6 tot 8u bezig in totaal. Dan vind ik het " klaar" zijn als we aankomen best wat geld waard.
• Gebruik per jaar: omdat het dus aardig wat tijd kost om hem op te zetten en af te breken, gaan we niet "even" een weekendje weg. Daarnaast geldt ook nog eens, dat het in de meivakantie en herstvakantie soms al/nog best frisjes is. We gebruiken hem dus maar 1 tot 2 keer per jaar.
• Snelheid: in de meeste landen mag je 90 km/u rijden met een vouwwagen. Vergeleken met 130 km/u (Frankrijk) scheelt dat 40 km per uur. Oftewel: over een reis van 1200 km doen we dus 4 uur langer!
• Toekomst: onze kleine kinderen worden al groot. Omdat ik anoniem wil blijven, ga ik geen leeftijden noemen, maar over een jaar of 4/5 gaan/willen ze waarschijnlijk niet meer mee. Dat zijn dus 5 zomervakanties, min dit jaar zijn er 4 vakanties over. Hiervan willen we nog een keer een verre reis maken, dat maakt al 3 vakanties. Daarvan willen we nog een keer in een safaritent, dat maakt 2 vakanties resterend. Oftewel, we gaan de vouwwagen niet zo vaak meer gebruiken.

Daarnaast zijn vouwwagens afgelopen jaren alleen maar in waarde zijn gestegen. Op basis van bovenstaande kwamen we dus tot de simpele conclusie: we gaan de vouwwagen verkopen. Eerst bij twee dealers aangeklopt, waaronder de dealer waar we hem twee jaar geleden hebben gekocht. Sjongejonge, dan krijg je allerlei vage kletsverhalen over rijklaar maken (hoe dan, het is een bak op wielen), garantie, afschrijving, marge etc. Uiteindelijk zouden we er €3500-4500 minder voor terugkrijgen dan waar we hem 2 jaar geleden hebben gekocht. Stelletje mafketels! Dus hup, de vouwwagen op marktplaats. Binnen 2 dagen verkocht, net €800 minder dan waarvoor we hem hebben gekocht.

En toen...hadden we opeens een pot met geld over. Daarover hadden we vantevoren al gesproken in ons topoverleg. Die ging regelrecht naar het potje voor onze verre reis. We willen graag over een paar jaar met onze kinderen nog één keer een verre reis maken. Als soort van afsluiting van hun "kinderperiode" en dat we altijd als gezin op vakantie zijn geweest. Dat is geen goedkope reis, maar daarvoor hebben we nu dus al 25% bij elkaar. We hadden het ook in korte-termijn potjes kunnen stoppen, maar dat is een soort broekzak/vestzak.

En ja, als de vakantieprijzen nu enorm gaan stijgen komende jaren, hebben we er misschien spijt van. Voor nu hebben we een voor ons prima keuze gemaakt.

(Hoe) ga jij dit jaar op vakantie?

p.s.: ik wil mijn artikelen voortaan op zondag publiceren. Niet om jullie zondagsrust te verstoren, maar maandagochtend is vaak al erg druk. En zo kun je lekker rustig op zondag wat lezen over financiën of onze beslommeringen.

De toekomst van Nederland

Even een artikeltje tussendoor, omdat het kan. Ik heb er een hekel aan om te zeggen "zie je wel, dat zei ik toch". Of het nu privé is of op mijn werk, gelijk hebben en gelijk krijgen zijn twee verschillende dingen. Dus bij deze: het is niet bedoeld om mijn gelijk te halen. Vorig jaar augustus schreef ik over het debat rond belasting op vermogen. Daarin schreef ik: "Een extra vermogensbelasting zal volgens mij ook bedrijven en investeerders wegjagen uit Nederland, wat niet ten goede komt aan de ontwikkeling en economie (denk aan Unilever en Shell)."

Wel, laten we eens kijken wat we in een paar jaar tijd bereikt hebben als Nederland:

• Shell heeft Nederland half verlaten en heeft het hoofdkantoor in de UK
• Idem voor Unilever
• DSM is op papier gevestigd in Zwitserland
• VDL Nedcar staat op het punt om om te vallen, omdat productie buiten Nederland interessanter is
• Boskalis heeft een deel van zijn werkzaamheden in het buitenland gevestigd
• Andere bedrijven kozen voor locaties buiten Nederland (Tesla, TSMC) om zich te vestigen
• Het bedrijf waar ik werk is ook aan het kijken naar buitenlandse vestiging

Nu komen ook ASML en NXP op de proppen met stevige kritiek op het overheidsbeleid. ASML noemt vooral arbeidsmigratie als één van de agendapunten, maar het gaat ook simpelweg over geld (inkoop van eigen aandelen).

Nee, we zijn goed bezig om in Nederland een verziekt investeringsklimaat te organiseren. Niet alleen voor bedrijven, maar ook voor particulieren. En dan vliegen gelijk de gemakkelijke opmerkingen je om de oren zoals "ongelijkheid", "vergroten van de vermogenskloof" en dat we het geld moeten halen "daar waar het zit". Of het nu om reëele winst of om een puur fictieve villataks gaat, dat lijkt men niet meer te beseffen. Blijkbaar zijn we in een Robin Hood achtige maatschappij beland, waarin financieel gezonde keuzes worden afgestraft door hogere belasting, afgunst en jaloezie.

Begrijp me niet verkeerd, ik ben helemaal voor het betalen van belasting en dat we allemaal moeten bijdragen. Maar er is een kentering gaande in Nederland, waarbij men vanuit een soort nep-moraal iedere reden aangrijpt om openlijk te klagen met bovenstaande termen, zonder te beseffen dat je er zelf ook wat aan kunt doen. Voor mijn gevoel wordt iets te vaak de andere kant belicht, de "dubbeltje-op-een-kant"-zijde noem ik het. Namelijk: je maakt niet zulke verstandige financiële keuzes, geeft alles uit wat erin komt (of meer) en gaat daarna met een Calimero-effect klagen, dat je geholpen moet worden. 

Net zoals bedrijven naar het buitenland verkassen, zijn er ook genoeg mogelijkheden om als particulier te verkassen. Ik ken niet alle opties in detail, maar dat is het gevolg van het beleid wat we aan het voeren zijn in Nederland. Ik heb niet de illusie dat de politiek hier meeleest, maar toch: stop met het bedrijven pesten! Stop met de burger pesten, die goede financiele beslissingen neemt! Hiermee verziek je de zelfredzaamheid van burgers en het investeerdersklimaat in Nederland. Daar merk je de komende vier jaar niets van, maar op lange termijn geeft het grote schade qua werkgelegenheid en financiële positie van ons land, aangezien het bedrijfsleven veel bijdraagt aan ontwikkeling.

 

Kijk eens naar bovenstaande lijstje: Shell, Unilever, DSM, VDL, ASML, NXP. Word wakker politiek, anders wordt je straks wakker met een leeg land zonder sterke schouders, zonder ontwikkeling en bedrijfsvoering.