Lekker, een daling!

Gisteren en vandaag zijn de beurzen flink gedaald, voornamelijk door de berichtgeving rond de US-China handelsovereenkomst. Wel deal, geen deal, Trump die erop los twittert om China onder druk te zetten. Waar eerder nog amper reactie was, reageren de beurzen nu met flinke dalingen.

En dat is mooi!

Waarom dat? Nou, de beurzen zijn zo'n beetje heel 2019 gestegen, met vrijwel overal hoge waarderingen en all-time-highs als gevolg. Dat is leuk voor de waarde van je portfolio, maar niet als je op zoek bent naar goede, ondergewaardeerde aandelen voor dividendinkomsten. De hoge stand in de US was juist een van de redenen dat ik vorige maand een ETF in euro's had gekocht i.p.v. Amerikaanse groeiaandelen.

In het begin van mijn groeiavontuur moest ik erg wennen aan dalingen. Het voelde riskant. Het is immers ons eigen verdiende geld wat we erin steken. Echter door eraan te rekenen en de risico's objectief te bekijken, zie ik nu in dat marktdalingen geen ramp zijn en zelfs kansen bieden. Met dezelfde inleg kan ik nu meer aandelen kopen dan vorige maand met dus meer dividend. Ook is de selectie van aandelen weer makkelijker geworden, aangezien veel aandelen op lagere niveau's staan. Daarom voelt een daling van de afgelopen dagen als een verfrissing.

Vandaag is mijn portfolio zo'n 1,4% gedaald. Dat valt mee, mede door spreiding en de stijgende dollar. Ik wacht nog even af wat de beurzen verder doen, dan is het tijd om koopjes te zoeken.


Hebben jullie soms ook weleens moeite met flinke dalingen? Zoja, hoe ga je daarmee om?

Wat als de markt 50% daalt?

De beurzen staan weer (bijna) op een all-time high. Wie had dat gedacht na de flinke dalingen afgelopen najaar? Het kan natuurlijk niet altijd feest blijven, daarom voor mezelf de reality check: wat als de beurzen morgen 50% zouden dalen?

In deze opbouwfase is mijn portfolio het meest gevoelig voor forse dalingen. Het bestaat immers grotendeels uit eigen geld (dividend draagt slechts beperkt bij). Op dit moment ziet de waarde van mijn portfolio er alsvolgt uit:

• €32k eigen inleg
• €34k waarde, dus €2k winst (6,25%)
• €1878 jaarlijks forward dividend

Als de markt 50% zakt, verliezen we dus €17k (op papier). Met de winst er vanaf dus €15k. Dat zou een flinke slag zijn. Als de koersen op die 50% lagere waarden zouden blijven, zou ik bijna 8 jaar dividend nodig hebben om mijn inleg weer terug te hebben.

Omdat bovenstaande een hypothetisch geval is (koersen keren altijd weer terug naar vorige niveau's), heb ik een testje gedaan. Wat als ik de €32k eigen vermogen op het hoogste punt voor de vorige crash inlegde in de AEX? Ik heb september 2007 genomen als beginpunt (AEX op 550), daarna begon de 2008/2009 daling van ruim 60%.

Drie scenario's:
1. Ik koop/verkoop niet en zet het uitgekeerde dividend apart
2. Ik koop/verkoop niet en herinvesteer het dividend

3. Ik koop iedere maand bij en herinvesteer het dividend

Uitgaande van 4% dividend krijg je onderstaande plaatje. De blauwe lijn is het verloop van de €32k volgens de AEX-koers (zonder dividend).

Het zou ongeveer 6 jaar hebben geduurd voordat de waarde weer €32k was. Het kleine verschil tussen wel of niet herbeleggen komt door de relatieve korte termijn van het herbeleggen, in combinatie met de flinke daling. Na 10 jaar wordt het verschil merkbaar groter. Vandaag de dag zou mijn inleg €56k (met herbeleggen) waard zijn.

Wat nu als ik iedere maand stug €100 of €500 had ingelegd? Zie onderstaande figuur.

€100 per maand inleg: 

• na 4,5 jaar mijn inleg terug
• vermogen vandaag €82k
• dividend vandaag: €500 per maand

€500 per maand inleg: 

• na 2 jaar (!) mijn inleg terug
• vermogen vandaag €192k
• dividend vandaag: €1400 per maand

Conclusie

A L T I J D  B L I J V E N   I N L E G G E N !

Dat het maar duidelijk is :-) Ja, de markten kunnen zakken, maar uiteindelijk krabbelen ze altijd weer op. De kans dat de markten 50% zakken (zoals in 2008-2009) acht ik niet erg groot. En als ze dan toch zakken, kun je beter stug blijven inleggen. De lagere koersen zorgen voor koopjes, waarmee je uiteindelijk veel sterker eruit komt. In de tussentijd bouw je een mooi dividend op.

Hoog-dividend versus dividend-groeiers

Een aantal keer kreeg ik de opmerking om meer stabielere dividend-groeiaandelen te kopen, in plaats van hoog-dividendaandelen. Ondanks dat dividendgroeiers op termijn meer inkomsten genereren (zie deel 2 van mijn Masterplan), blijf ik (zeker in het begin) geïnteresseerd in hoog-dividend aandelen. Ze leveren mij nu namelijk veel dividend op. Is dat op termijn verstandig? Tijd voor een vergelijking.

Vergelijking

Stel je hebt drie soorten aandelen:

• A: 10% dividend, 0% dividendgroei per jaar (hoog-dividend, geen groei)
• B: 3.5% dividend, 5% dividendgroei per jaar (middel-dividend, middel groei)
• C: 2% dividend, 10% dividendgroei per jaar (laag-dividend, hoge groei)

En je maakt de volgende scenario's:

1. Eenmalig €1000 inleggen, dividend laten uitkeren
2. Eenmalig €1000 inleggen, dividend 20 jaar herbeleggen
3. Eenmalig €1000 + maandelijks €500 inleggen, dividend 20 jaar herbeleggen

Hierin heb ik voor het gemak geen koersstijging meegenomen, en kijk ik alleen naar het dividend. Dan krijg je onderstaande plaatjes (bovenste rij dividend met de drie scenario's, onderste rij cumulatief ontvangen dividend).

Zoals te zien is, zorgen dividend-groeiaandelen op termijn altijd voor meer dividend dan hoog-dividendaandelen. Cumulatief gezien (totale ontvangen dividend) kan het best even duren voordat je meer dividend ontvangt met dividend-groeiaandelen. Dit komt omdat het ontvangen dividend bij hoog-dividendaandelen in het begin groter is dan bij groeiaandelen.

Koersgroei

In bovenstaande vergelijking heb ik koersgroei niet meegenomen. Dit heeft echter wel impact op hoeveel aandelen je kunt kopen met het herbelegde dividend. Stel dat de koersgroei even hard stijgt als de dividendgroei. Als ik dit meeneem in het laatste scenario:

Aandeel A: 10% dividend, 0% dividendgroei, 0% koersgroei

Aandeel B: 3.5% dividend, 5% dividendgroei, 5% koersgroei

Aandeel C: 2% dividend, 10% dividendgroei, 10% koersgroei

Scenario 3: eenmalig €1000 + maandelijks €500, dividend 20 jaar herbeleggen

Dan krijg ik onderstaand plaatje.

Hmmm....dit ziet er opeens een stuk minder rooskleurig uit voor dividend-groeiaandelen. Het duurt maar liefst 36 jaar(!) voordat dividendgroeiers meer dividend leveren dan hoog-dividendaandelen. Cumulatief gezien leggen ze het helemaal af tegen de hoog-dividendaandelen.
Doordat in deze vergelijking de koers meegroeit met de dividendgroei, kun je hetzelfde aantal aandelen van je herbelegde dividend kopen als bij je eerste inleg (je vermogen stijgt ieder jaar met 10%, maar de koers van het aandeel ook). Bij aandelen die qua koers gelijk blijven, kun je steeds meer aandelen kopen (je vermogen stijgt ieder jaar met 10%, maar de koers van het aandeel niet). 

Als je kijkt naar het vermogen, dan groeit dit bij dividendgroeiers mee met de dividend- en koersgroei, terwijl het vermogen bij hoog-dividendaandelen stilstaat vanaf het moment dat je het niet meer investeert (dividend en koersgroei staan immers stil). Je uiteindelijke vermogen is dus veel groter met dividend-groeiers.

Hier zie je dus het "negatieve" effect van koersstijgingen op het dividend. Zoals ik bij de risico's van mijn Masterplan schreef, zou je als dividend-groeibelegger liever af en toe koersdaling hebben dan koersstijging. Daarentegen is koersstijging natuurlijk altijd positief voor je vermogen.
In mijn Masterplan heb ik koersgroei niet meegenomen. Als de koersen komende 10 jaar blijven stijgen, betekent het dus dat ik minder dividend ontvang dan verwacht. Als dit zo uitpakt, zal ik dus een deel van ons vermogen moeten opeten (zie hier) in plaats van alleen te kunnen leven van dividend. Nog steeds geen slecht scenario :-) Als er af en toe een flinke correctie komt, zal dit effect meevallen.

Risico's

Hoe hoger het rendement, hoe meer risico. Zo ook voor hoog-dividendaandelen. Dit zijn vaak wat riskantere aandelen dan dividendgroeiers. De koers kan flink fluctueren, ze hebben vaak een hogere payout-ratio (verhouding dividend versus winst) met daarmee een meer onzekere toekomst. Dividendgroeiers zijn vaak grote, stabiele bedrijven met jarenlange stabiele bedrijfsvoering. Die zullen dus niet zomaar omvallen (al zijn de laatste tijd voldoende voorbeelden waar het minder goed afloopt, denk aan General Electric).

Conclusies

• Zonder koersgroei in beschouwing, leveren dividend-groeiaandelen op termijn altijd meer dividend dan hoog-dividendaandelen.
• Met koersgroei in beschouwing, leveren hoog-dividendaandelen meer dividend dan dividend-groeiaandelen.
• Aandelen met gemiddeld dividend en gemiddelde groei presteren vrijwel altijd slechter dan de andere twee. Ik kan me dus beter richten op de laag-dividend / hoge-groei.
• Hoog-dividendaandelen zorgen voor een dividend-boost aan het begin van je portfolio.

Bovenstaande is de reden, dat ik af en toe hoog-dividendaandelen koop. Klopt, het is een risico (omvallen, verlagen van dividend) en de koers stijgt vaak veel minder hard (of helemaal niet). Maar ze zorgen wel voor een mooi dividend in de beginperiode van mijn portfolio, waarmee ik nieuwe groei-aandelen kan kopen.

Mocht ik nog ergens wat gemist hebben, dan zie ik dat graag in de comments voorbij komen. 


Nemen jullie ook weleens hoog-dividendaandelen in je portfolio? Of kies je echt alleen voor dividend-groeiers?

Mijn Masterplan (3/4) - risico's

In deel 1 van mijn Masteplan heb ik uitgelegd welke inkomsten we nodig hebben om te stoppen met werken op ons 58e (€50k). In deel 2 hoe we dit bij elkaar vergaren middels dividend-groeibeleggen. Het effect van dividend herbeleggen en dividendgroei bleek enorm te zijn. Nu hoor ik iedereen al roepen "maar wat als de beurs instort, dan ben ik toch al mijn geld kwijt?". Omdat beleggen inderdaad niet risicoloos is, in dit derde deel van mijn Masterplan aandacht voor risico's.

Koersbewegingen

Over koersbewegingen kan ik heel kort zijn: dat maakt weinig uit, zolang het dividend maar in stand blijft.

Scenario 1: de koers daalt
Als de koers van een aandeel daalt, wordt het aandeel goedkoper. Het dividendrendement wordt hoger (bij gelijkblijvend dividend) en je kunt meer aandelen kopen voor hetzelfde geld. Als een aandeel voorheen €50 was met een dividend van 5% en het daalt naar €40, wordt het dividendrendement 6,25%. Tevens kun je nu 12 hele aandelen kopen van €500, waar je eerst 10 aandelen kon kopen. Je vermogen daalt met de koers, maar nieuwe aankopen leveren meer inkomsten op. Aangezien ik primair inkomsten wil genereren, zou je bijna zeggen dat het (tijdelijk) dalen van de koers iets positiefs is.

Een beurscrash zoals in 2000 of 2008 is natuurlijk nooit fijn. Bij een flinke koersdaling zal ik ook balen dat ons vermogen slinkt. Maar dan zal ik het moeten uitzitten en focus proberen te houden op dividendgroei.


Scenario 2: de koers stijgt
Als de koers van een aandeel stijgt, wordt het aandeel duurder. Het dividendrendement wordt lager (bij gelijkblijvend dividend) en je kunt minder aandelen kopen voor hetzelfde geld. Als een aandeel voorheen €50 was met een dividend van 5% en het stijgt naar €60, wordt het dividendrendement 4,16%. Tevens kun je nu 8 hele aandelen kopen van €500, waar je eerst 10 aandelen kon kopen. Je vermogen stijgt met de koers, maar nieuwe aankopen leveren minder inkomsten op.

Omdat in dit scenario de inkomsten minder snel groeien, levert dit een risico op voor mijn plan. Ik heb dan namelijk niet voldoende inkomsten om rond te komen. Aangezien ons vermogen in dit geval stijgt, kan ik alsnog een tussenweg kiezen tussen volledige dividendinkomsten en een deel van ons vermogen opeten (zie deel 1).

Dividendverlaging

Als een bedrijf (om wat voor reden dan ook) het dividend verlaagt, zorgt dat voor minder inkomsten. Ook betekent het vaak dat de koers een klap krijgt, aangezien veel beleggers het aandeel zullen verkopen. Dit kun je opvangen door ook te verkopen (kapitaal veiligstellen) of door het te accepteren door middel van een goede spreiding (moet je altijd al doen).

Stel het dividend van een bedrijf zakt in elkaar met 50%. Hierdoor zakt de koers bijvoorbeeld ook 50% in (hele slechts situatie). Als je 50 bedrijven in je portefeuille hebt met gelijke verdeling en ongeveer gelijk dividendrendement, betekent dit dat je vermogen en dividendinkomsten 1% lager worden. Geen enorme ramp zou ik zeggen.

Zo'n situatie is erg onwaarschijnlijk als je goed onderzoek hebt gedaan naar de bedrijven waarvan je aandelen koopt. Dividend aristocrats bijvoorbeeld zijn allemaal grote, solide bedrijven waarvan het dividend of de koers niet zomaar met 50% zullen dalen. Maar zelfs als dat gebeurt, is er nog geen nood aan de man dus.

Valutarisico

Valutarisico is het risico dat je loopt als je aandelen in andere valuta koopt. De precieze definitie kun je hier vinden. Waarom zie ik dit als risico? Omdat ik een groot deel heb belegd in Amerikaanse aandelen. De wereld van dividend-groeibeleggen vindt namelijk plaats in Amerika, daar moet je zijn voor dividend-groeiaandelen. In Europa zijn ook bedrijven te vinden met stabiele dividendgroei (denk aan Unilever), maar ze zijn een stuk schaarser. Daarom bestaat een groot deel van mijn portefeuille uit Amerikaanse aandelen, in dollars, dus onderhevig aan valutarisico. Uiteindelijk leef ik in Nederland en zal ik dus dollars moeten omzetten naar euro's.

Simpel gezegd: als de dollar in waarde daalt t.o.v. de euro, daalt mijn portefeuille-waarde en dividend mee. En vice versa. Twee voorbeelden:

1. Dollar daalt t.o.v. euro:

• Bij inleg: 
• eur/usd koers bij aankoop: 1,16
• inleg: €10.000 = $11.600
• dividend (voorbeeld): $500 = €431

• Na 20 jaar:
• eur/usd koers: 1,6
• waarde portefeuille: $11.600 = €7.250
• dividend (voorbeeld): $500 = €312

Mijn portefeuille en het dividend zijn na 20 jaar dus 28% minder waard geworden (in euro's).

 2. Dollar stijgt t.o.v. euro:

• Bij inleg: 
• eur/usd koers bij aankoop: 1,16
• inleg: €10.000 = $11.600
• dividend (voorbeeld): $500 = €431

• Na 20 jaar:
• eur/usd koers: 0,85
• waarde portefeuille: $11.600 = €13.647
• dividend (voorbeeld): $500 = €588

Mijn portefeuille en het dividend zijn na 20 jaar dus 36% meer waard geworden (in euro's).

De waarden 1.6 en 0,85 zijn niet willekeurig gekozen. Terugkijkend naar de afgelopen 20 jaar waren dat de maximale en minimale waarde van de euro/dollar-koers (1,16 was de waarde vorige maand). Hieronder de eur/usd koers van de afgelopen 50 jaar.

Als ik dus in 2003 in 1 keer €10k had belegd in dollar-aandelen, had ik in de periode erna mijn vermogen en dividend (in euro's) 38% zien dalen. 

Het uitgekeerde dividend vertoont hetzelfde effect. De figuur hieronder laat de dividend-inkomsten zien in euro's als ik iedere maand $100 aan dividend ontvang. Over de afgelopen 50 jaar kreeg ik gemiddeld €90 dividend per maand, over de afgelopen 20 jaar €85. Minimum is €64 (38% daling, net als de euro/dollar koers van hierboven).

Wat leer ik hier nu allemaal van? 

• Valuta-schommelingen zijn een reëel risico voor mijn vermogen. Het kan zomaar 30% minder waard worden dan nu.
• Dit geldt ook voor het dividend. Het kan soms €150 zijn, maar ook jaren €64 van iedere $100 die ik ontvang. Gemiddeld krijg ik €85 van $100 dividend. Hier moet ik dus rekening mee houden in mijn toekomstberekeningen.

Wat kan ik eraan doen:

1. Niet alles beleggen in Amerikaanse aandelen (zoeken naar euro-dividendaandelen).
2. Spreiden: door 20 jaar lang iedere maand in te leggen, demp ik het valuta-effect. Ik heb het zelfs uitgerekend: als ik in 1968 in 1x €10k had ingelegd (toen $9483), zou dat vandaag €8148 waard zijn (dus 18% minder). Als ik iedere maand €100 inleg (totaal 609 maanden = €60.900), zou dat vandaag $69.800 waard zijn, oftewel €59.964, dus slechts 1,5% minder!
3. Rekening houden met valutaschommelingen in mijn dividend. Zoals ik al eerder zei, is vermogen secundair.
4. Relativeren. Bovenstaande berekeningen zijn erg absoluut en houden geen rekening met andere effecten:

• Amerikaanse bedrijven hebben veel buitenlandse inkomsten. Winsten zijn dus al afhankelijk van valuta-schommelingen.
• Als de dollar daalt, stijgen meestal de koersen. Dit omdat US aandelen dan goedkoop zijn voor buitenlandse investeerders.
• In 20 jaar tijd stijgen aandelen gemiddeld 7% per jaar, dus na 20 jaar staan ze 140% hoger. Dat relativeert een mogelijke dollar-daling van 30% al wat.
• Een lagere dollar betekent ook dat ik meer aandelen kan kopen per euro en dus meer dividend krijg. Dus als de dollar 30% daalt, daalt mijn vermogen en dividend 30% maar krijg ik ook 30% meer aandelen en dividend voor mijn euro's. Doordat ik iedere maand inleg, kun je dit effect dus flink dempen.

Samenvatting

• Koersbewegingen maken weinig uit, zolang het dividend maar in stand blijft.
• Dividendverlaging kan ik prima opvangen door spreiding in kwalitatieve bedrijven.
• Impact van valutaschommelingen op vermogen valt mee, mits ik voldoende spreid in tijd en in euro/dollar aandelen. Pas als ik niet meer maandelijks inleg, gaan schommelingen meespelen.
• Als ik alles in US aandelen beleg, moet ik er rekening mee houden dat:
• Worst-case $100 aan dividend €64 oplevert. Dit is echter zeer worst-case.
• Gemiddeld $100 aan dividend €85 oplevert

De worst-case aanname vind ik echter erg negatief. Daarin zijn namelijk alle bovenstaande afwegingen en effecten niet meegenomen. Ook is daarin niet meegenomen dat het dividend ieder jaar blijft groeien, ook al herbeleg ik het niet meer. Daarom hou ik de gemiddelde case aan.

Update: na een fout te hebben gevonden, heb ik nog een laatste deel 4 gemaakt.