Pensioenfonds als zwart gat?

Hoeraaa, mijn blog is jarig! Exact 5 jaar geleden heb ik mijn eerste post/artikel geschreven. Ongelofelijk hoe snel de tijd gaat. In 5 jaar tijd 332 posts, bijna 3000 reacties en gemiddeld 10k page views per maand. Het was nooit mijn doel om een groot publiek te bereiken, maar toch leuk om te zien dat de onderwerpen nog steeds leven. Het aantal finance bloggers begint wel flink af te nemen naar mijn beeld. Veel vallen stil of hun leven verandert soms ingrijpend. Misschien begin ik wel een oude bloggende man te worden, terwijl iedereen podcasts is gaan maken.

Op deze vijfde verjaardag een wat recalcitrant artikel. Soms vind ik het leuk om wat te duwen en trekken aan iets, alleen om wat uit te testen. Dat gaat dan niet om het resultaat, maar omdat er volgens mij iets niet klopt. Op mijn werk zijn er regelmatig van dat soort dingen. Ik merk dan dat er iets niet klopt, dat "het stinkt", waardoor ik wat kritische vragen ga stellen en rondjes ga maken langs collega's, ook al is het geen onderwerp waar ik me dan mee bezig hou. Uiteindelijk blijkt mijn onderbuikgevoel vaak te kloppen, waarna er weer wat verbeterd is of een olifant in de kamer benoemd is. Noem het een afwijking, maar ik ben er blijkbaar goed in en heb er regelmatig ook lol in.

Zo dacht ik laatst: onze (inmiddels demissionaire) regering heeft net met dichte ogen en oren een nieuw pensioenstelsel gekozen, zonder dat bekend is hoe het er precies uit gaat zien en wat de gevolgen zijn. Iedereen krijgt in de nieuwe opzet een persoonlijke pensioenpot, waardoor het sociale stelsel tot nu toe overboord gaat. Inmiddels zie ik verschillende pensioenfondsen berichten over wanneer ze overgaan op dit nieuwe stelsel, variërend van midden 2024 tot eind 2026. Ook mijn pensioenfonds repte er al over, dat ze er druk mee bezig zijn. "Mooi", dacht ik, "dan kunnen jullie mij vast weleens vertellen wat ik tot nu toe heb opgebouwd in mijn pensioen". 

Dus ben ik eens telefonisch en via de mail eens wat gaan duwen en trekken met de simpele vraag: hoeveel pensioen heb ik tot nu toe opgebouwd? Als in: mijn inleg plus werkgeversinleg plus bepaald rendement. Voor een pensioenfonds dat claimt eind 2024 over te gaan, zou dat een gemakkelijke vraag moeten zijn. Dat is immers nog minder dan anderhalf jaar voordat alles over moet zijn, inclusief allerlei IT-systemen.

Nou, dat had ik dus even mis (zoals verwacht). De vriendelijke mevrouw aan de telefoon viel zowat van haar stoel van mijn vraag en begon gelijk over bruto en netto pensioen per maand. Na twee keer uitleggen van mijn kant, snapte ze mijn vraag. Toen begon ze opeens over dat er nu geen pensioenpot is en dat ze snapte, dat ik wilde controleren of er geen verlies zou zijn bij het nieuwe stelsel. Uiteindelijk kwamen we uit bij de actuariële waarde van mijn pensioen, de huidige contante waarde van alle toekomstige uitkeringen.

Lang verhaal kort na 20 minuten bellen: ze hadden geen idee. Letterlijk zei ze: "we hebben nog geen zicht op hoe uw nieuwe pensioenregeling eruit gaat zien en wat dit voor u betekent."

Noem het flauw of niet, maar dat was precies mijn punt waarvoor ik vreesde. Mijn pensioenfonds heeft geen zicht op (of wil geen inzicht geven in) wat ik tot nu toe heb opgebouwd aan pensioen. Het gaat mij niet om toekomstige waarde, maar gewoon "nu". Wat heb ik tot nu toe opgebouwd aan eigen inleg plus rendement? Aan de ene kant verbaasde mij het echt dat ze dat niet konden opzoeken. Aan de andere kant merkte ik, dat ze nog erg in het oude stelsel dachten. Ik heb pensioen ingelegd, dat ook wordt gebruikt voor het bekostigen van het pensioen van vorige genereties. Daarmee wordt het onoverzichtelijk welk geld van wie is (geweest).

En dat is precies de discussie die nu moet worden gevoerd: hoe wordt de pensioenpot van 1500 miljard verdeeld over verschillende groepen? Dit lijkt me een uiterst complexe puzzel, zeker als de pensioenfondsen niet transparant zijn in hoeveel iemand heeft ingelegd inclusief behaald rendement.

Ik wil niet te negatief zijn in dit stuk, maar ik denk dat we over vijf of tien jaar weleens op eenzelfde manier terug zouden kunnen kijken naar de huidige pensioenfondsen als dat we na de financiële crisis keken naar woekerpolissen. Want zeg nu eerlijk, er is weinig transparantie over wat je hebt opgebouwd, hoeveel kosten eraan zitten en hoe de interne verdeling is geregeld. Daarnaast is een groot deel van de pensioenfondsen overbodig als iedereen zijn eigen pensioenpot met beleggingsstrategie zou kunnen beheren. Want dat kun je namelijk grotendeels zelf of het kost een stuk minder mensen om het te beheren.

En ja, ik zou natuurlijk al mijn inleg (loonstrookjes) en dat van mijn werkgever (2/3e deel) kunnen opzoeken en daarmee uitrekenen wat mijn inleg was. Samen met het gemiddelde rendement per jaar uit de jaaroverzichten zou ik tot ene bedrag kunnen komen. Alleen kost me dat erg veel werk aangezien mijn salaris en inleg regelmatig fluctueren. Volgens mij heb ik gewoon recht om antwoord te krijgen op mijn simpele vraag. Maar blijkbaar is het zo simpel niet. Ik ben daarom ook erg benieuwd in aanloop naar de verdelingsdiscussie.

Heb jij wel op viezier hoeveel pensioen je hebt opgebouwd (en dan niet als actuariële waarde)?

Budgetteren met potjes

Afgelopen maanden hebben we een aantal tegenvallers gehad: er ging wat kapot aan de cv, er was wat extra onderhoud nodig aan ons huis, we moesten iets extra's kopen wat ik niet op vizier had. Allemaal onverwachte aankopen. Daarnaast zijn er een aantal uitgaven, waarvan ik al weet dat ze eraan komen. Neem bijvoorbeeld de beugels voor onze kinderen.

Nu kunnen we dit prima opvangen, maar toch beviel het me niet. Ik zag het meeste niet aankomen, dus moesten we weer een stukje van onze spaarrekening plunderen. Noem mij autistisch, maar dat vind ik niet leuk:

• Ik heb graag overzicht, dus ook over welk geld nu echt van ons is en wat er nog uitgaat.
• Ik hou niet van schulden. Nu zijn dit geen schulden, maar toch voelt het alsof ik spaargeld aanhoud en meereken, wat eigenlijk al niet meer van ons is.
• Het komt nu vak ad-hoc, terwijl je zoiets prima kunt plannen. Dan heb ik ook een beeld van wat we per maand opzij moeten leggen om het te behalen.

Daarom ben ik eens gaan spelen met potjes. Sommige bloggers maken er al lang gebruik van en gaan er ver in (respect). Voor mij is het een nieuwe aanpak. Welke potjes heb ik aangemaakt (bij onze spaarrekening kun je dat gemakkelijk zelf doen):

• Nieuwe auto (voor over een jaar of 4-5)
• Onderhoud aan onze auto's (jaarlijks)
• Nieuwe cv-ketel (misschien volgend jaar)
• Huisonderhoud (jaarlijks)
• Beugels (komende 2,5 jaar)
• Nieuwe airco's (volgend jaar misschien)
• Eigen risico voor de zorg (jaarlijks)

Allemaal nette potjes met een eindbedrag en einddatum, waarmee je goed kunt zien wat je totaal en per maand opzij moet leggen. Daarin zit het voordeel, maar schuilt voor mij ook gelijk het nadeel: ik wordt er bijna gestressed van. Toen ik namelijk alles bij elkaar optelde, schrok ik van het bedrag per maand. Terwijl dat natuurlijk onzin is. We hoeven niet iedere maand in te leggen, ik kan ook een deel van onze extra inkomsten in het eerste halfjaar (13e maand, vakantiegeld) gebruiken om in te leggen.

Daarnaast kon ik nog wel vijf toekomstige uitgaven verzinnen, die ik in potjes kan gieten. We willen nog een verre reis maken met onze kinderen (over een paar jaar). Hoppa, een potje. Misschien wat extra zonnepanelen, hoppa een potje. Geld voor uitbreiding van mijn fotografie, extra potje. Gevolg is dat het aantal potjes flink toeneemt, waarbij ik alleen maar meer denk "hoe gaan we dit ooit bij elkaar rapen zonder dat we het beleggen stopzetten"? Dat vroeg ik me voorheen niet af, wat eigenlijk ook wel ok was. Soms geldt nu eenmaal "ignorance is bliss".

Dus ja, ik heb een stuk beter overzicht. Maar ik word ook gelijk op de pijnlijke feiten gedrukt wat het allemaal kost. Moet ik dan mijn kop in het zand steken, zoals ik voorheen deed en af en toe een tegenvaller incasseren? Dat lijkt me nu ook weer niet handig. Misschien heeft het gewoon met het beginnen te maken. Nu zijn de potjes nog allemaal leeg en kijk ik tegen een grote "achterstand" aan, omdat ik ze in september heb aangemaakt. Als ik in januari een frisse start maak, dan kan ik de jaarlijkse potjes langzaam aanvullen.

Komend half jaar ga ik de potjes eens vullen om te zien hoe dat gaat. Als het me tegenstaat, stop ik ermee. Als ik er een beter beeld en gevoe bij krijg, ga ik ermee door.

Werken jullie met potjes?

Compromis over nieuwe box-3 belasting

Een artikeltje tussendoor, omdat ik er toch al mee bezig was. Afgelopen dagen hebben de coalitiepartijen een compromis gesloten voor de nieuwe box 3. Ik dacht dat een demissionair kabinet dergelijke beslissingen niet wil/mag/kan nemen, maar dat terzijde.

Omdat wij aardig wat beleggingen hebben, volg ik het nieuws rond een eventuele nieuwe box-3 belasting redelijk nauwgezet (bijvoorbeeld hier en hier). Ondanks ik er weinig aan kan veranderen, wil ik wel weten welke impact het heeft. Wij streven immers naar het zoveel mogelijk kunnen leven van ons dividend. Of je nu zit in het kamp #belasting-over-vermogen-vind-ik-terecht of #blijf-met-je-handen-van-mijn-geld-af-want-ik-heb-er-al-twee-keer-belasting-over-betaald, het blijft een interessante kwestie.

Waar stonden we ook alweer?

• In 2023 hebben we afscheid genomen van het oude box 3 systeem.
• Vanaf 2025 zou er een box 3 vermogensheffing naar werkelijk rendement moeten komen.
• In de tussentijd geldt een overbruggingsperiode, waarbij het box 3 tarief stijgt van 31% (2022) naar 35% (2025).

Wat ik begrijp van de verschillende berichten in de media:

• De nieuwe vermogensbelasting gaat op zijn vroegst in vanaf 2027 (niet in 2025, wederom door de al jaren slepende discussie over ICT-problemen bij de belastingdienst).
• Er komt een mengeling van belastingvormen voor verschillende soorten vermogen: 
• Vermogensaanwasbelasting: heffing over inkomsten zoals rente en dividend en de jaarlijkse waardeontwikkeling, voor geld dat gemakkelijk te gelde gemaakt kan worden.
• Vermogenswinstbelasting: heffing nadat de winst verzilverd is, bijvoorbeeld voor vastgoedbeleggingen en niet-beursgenoteerde beleggingen
• Sommige vermogensvormen, zoals tweede woningen en vakantiehuizen voor eigen gebruik, zullen belast gaan worden volgens een forfait.
• Verliezen kunnen worden verrekend met waardestijging in volgende belastingjaren.
• De hoogte van het tarief staat nog niet vast, maar de nieuwe box 3-heffing moet net zoveel op gaan brengen als de huidige heffing.

Initieel wilde men alleen een vermogensaanwasbelasting, waar echter verzet op was vanuit de VVD omdat vastgoedbeleggers dan zouden worden aangeslagen voor een papieren waardestijging (hoezo zijn beleggingen dan anders?).

Wat vind ik ervan? Omdat er nog geen tarieven bekend zijn, is het lastig er wat meetbaars over te zeggen. Als dividendbelegger ben ik vooral benieuwd naar de vermogensaanwasbelasting. Op basis van mijn vorige artikel zal dit wel 15% worden. Als dit het enige was, vond ik het nog ok, maar aangezien ik het dividend herbeleg, wordt dit dan ook meegerekend als aanwas? Als er dan toch belasting moet worden gegraaid geheven, dan wel graag eerlijk en niet dubbel rekenen.

Aan de andere kant vind ik het wel positief dat je verliezen kunt verrekenen. Dan hanteer je namelijk een echt rendement, niet een of ander fictief getal.

Wat ik nog mis is hoe men om wil gaan met je eigen woning. Wordt dat gezien als vastgoedbelegging en gelijk meegenomen (overwaarde) of valt het erbuiten? Daarnaast mis ik nog de belastingvrije voet, deze wordt nergens genoemd.

Oftewel, een hoop vragen en het moet nog concreet worden gemaakt. De richting is in ieder geval gezet, dan kunnen we er alvast aan wennen :-)

Wat vinden jullie van de aangekondigde richting?

## update 9-9: inmidels hebben Mr. FOB en Geldnerd er ook over geblogd. Het nieuwe voorstel kun je hier vinden. Als ik het voorstel erop nalees, zie ik nog wat zaken staan die meer vragen oproepen:

• Er wordt opeens een heffingsvrij inkomen genoemd ipv heffingsvrij vermogen
• Artikel 5.2.: onder banktegoeden worden alleen deposito's en contant geld genoemd, geen spaarrekeningen.
• Artikel 5.6/5.7: hier staat dat de eigen woning er wel onder valt, of lees ik dat nu verkeerd?
• Artikel 5.14: dividendbelasting mag je niet meenemen als aftrekpost. Oftewel, je betaalt dubbele belasting over het dividend.

Voor zover ik het voorstel begrijpelijk kan lezen, zie ik vooral een flinke lijst aan uitzonderingen wat er wel/niet onder valt. Dat lijkt me erg complex om te implememteren. Daarnaast leidt het verrekenen van schulden tot motivatie ervan. Dan zou je dus een flinke beleggingsportfolio kunnen aanhouden met aan de andere kant een flinke schuld (welkom terug aflossingsvrije hypotheek?). Zodra er meer duidelijk is, zal ik dit stukje updaten.

Dividend update - augustus 2023

We zijn alweer aangekomen in september, ongelofelijk hoe snel de zomer voorbij gaat. Terugkijkend, is augustus voor ons een kleine dividendmaand, omringd door de grote maanden juni/juli en september. Dat lijkt ook een versterkend effect te worden. Ik koop weinig individuele aandelen meer bij die in augustus uitkeren en het binnenkomende dividend gaat vooral naar ETF's die per kwartaal uitkeren. Daarmee groeit de dividendverdeling wat scheeft, maar so be it. Tijd om te kijken wat er in augustus is binnengekomen aan dividend.

Dividend-inkomsten

Hieronder de dividend-inkomsten van afgelopen maanden (netto in euro's, dus eventueel omgerekend vanuit dollars). 

Samengevat:

• Dividend augustus: €73
• Dividend heel 2023: €2485
• Jaarlijks (forward) dividend: €4067 of 4247 EUR+USD (excl. belasting)
• Yield on cost: 4,2%

Als augustus al een kleine maand was, zo is hij nu nog kleiner geworden. Maar liefst -45% ten opzichte van vorig jaar. Dat is echter prima te verklaren, DXSB heeft namelijk de uitkeringsperiode een maand verschoven, dus valt deze in september i.p.v. augustus. Als ik die wel had kunnen meenemen, zaten we goed in de plus vergeleken met vorig jaar.

Het forward dividend maakt goede stappen richting mijn dividendplannen voor 2023, namelijk 4400 EUR+USD. Met nog vier maanden te gaan en een gat van 150 EUR+USD, zou ik dat moeten halen. 

Dividend-veranderingen

Afgelopen maand zijn de volgende veranderingen aangekondigd:

• Iron Mountain (IRM): +5,3%
• Illinois Tool Works (ITM): +6,9%
• Main Street Capital (MAIN): +2,2%
• Altria (MO): +4,3%

Mooi dat er na de stilte weer nieuwe verhogingen zijn aangekondigd. Aangezien het kleine posities zijn, doet het absoluut gezien niet heel veel, maar alle kleine beetjes helpen. Iedere 'gratis' euro groeit de komende 15 jaar immers uit tot €2,75 (met 7% rendement per jaar). 

Portfolio en aankopen

Zie deze pagina voor een portfolio overzicht. Deze maand heb gekocht:

• Vanguard FTSE All-World ETF (VWRL): 18st

Samenvatting

Een hele kleine maand qua dividend, dus niet iets om veel aandacht aan te besteden. Mooi dat er weer wat dividendverhogingen zijn en ook het forward dividend gaat de goede kant op. Op naar september, één van de grote dividendmaanden!

Hoe was jullie maand qua dividend?

Nog een huishoudelijke mededeling: aangezien de mail-inschrijving op mijn blog (rechtsboven) niet meer werkte, heb ik deze geupdate. Voor degenen die zich al ingeschreven hebben, mogelijk krijg je een mailtje van follow.it in je (spam)box.

Wat als de markt 50% daalt?

Eens in de zoveel tijd sta ik kort stil bij de vraag: wat betekent het als de markt nu 50% daalt? Dat is niet bedoeld om mezelf te pijnigen, maar om even stil te staan bij de risico's die ik neem. Immers, een groot deel van ons geld zit in beleggingen om het zoveel mogelijk te laten groeien. Zo'n vraag helpt mij dan om te bepalen of ik het nog ok zou vinden als er nu een beurscrash plaatsvindt. Als ik dan heel zenuwachtig wordt, weet ik dat ik wellicht teveel beleg.

Waarom nu deze vraag? Met de rentes op hoge waarden, inflatie nog steeds flink aanwezig, het afzakken van de Nederlandse economie in een kleine recessie en mogelijke problemen in China, beginnen de 'beursgoeroes' zich weer te roeren. Want is alles niet erg overgewaardeerd? Staan we niet aan de vooravond van een nieuwe beurscrash? En kun je je portfolio niet beter gaan hedgen of spaargeld aanhouden? Allemaal valide vragen, maar wel met een hoog koffiedik-gehalte als je het mij vraagt. Hoe dan ook, het rommelt wel in de markten. Tijd dus om even te toetsen of ik me ok voel bij een flinke daling.

Kijkend naar mijn eigen portfolio (marktwaarde vs inleg), heb ik onderstaande overzichten:

De blauwe lijn is mijn inleg, de rode lijn de waarde. Als ik dit omzet naar winstpercentages krijg ik onderstaande plaatje:

Van 2018 tot 2020 steeg de winst geleidelijk tot 16% eind 2019 (met een kleine dip naar -6% eind 2018). In maart 2020 kwam corona en daarmee ook het dieptepunt van mijn portfolio met een dip naar -18%. Met nog een paar dips rond die tijd krabbelde de boel weer op om eind 2021 te eindigen op een all-time-high van 32% winst. Toen kwam er iets met Rusland/Oekraïne en inflatie/rentes, waarna de klad er weer in kwam. Afgelopen maanden zijwaartste de winst van mijn portfolio rond de 20% met nu zo'n 23%. Ondanks de grote dip in 2020 en het beperkt aantal jaren (5,5) zijn er meer winst- dan verliesperiodes en stijgt de winst over het algemeen.

Terug naar de vraag van dit artikel: wat nu als de markt 50% daalt? Een korte berekening laat zien, dat ik dan 38% in de min kom te staan. Voor degenen die het niet door hadden: nee het is niet 23% winst min 50% daling (dus -27%). Even een rekenvoorbeeldje:

• Je hebt 10k ingelegd en je portfolio staat op 12,3k (23% winst)
• Als de markten 50% zakken staat je portfolio op 6,15k (12,5 gedeeld door 2)
• Nu sta je op 3,85 verlies, dus -38% (3,85k gedeeld door 10k)

Nu komt er in een jaar ook nog dividend binnen, die de koersdalingen en het verlies wat dempen. Maar hoe dan ook, -38% is een flike dip. De grootste dip die ik ooit heb meegemaakt is -18% (op maandbasis, op dagbasis waren de getallen soms richting -20-25%).

De belangrijkste vraag is dan: wat doe ik in zo'n geval? Allereerst: ik zal zeker niet blij zijn als zoiets gebeurt. Een groot deel van ons geld zit in beleggingen en -38% is niet iets om blij van te worden. Aan de andere kant is het een papieren verlies en vaak herstellen markten snel.

In zo'n situatie zijn er maar twee dingen die ik doe: blijven zitten (geschoren worden) en bijkopen. Hoe diep de crash/dip ook is, uiteindelijk zullen de markten herstellen, want bedrijven zullen winst blijven maken. Het is dan spannend, maar net als bij corona zou ik stapsgewijs in de markt stappen om later mee te liften op de stijgingen. Dat kost me dan een half of heel jaartje aan negatieve resultaten, maar dat is dan maar zo. Dat heeft me de vorige keer geen windeieren gelegd, met een winst van 32% zo'n twee jaar later.

Waar staat jouw portfolio als de markt 50% daalt? En heb je helder voor jezelf wat je dan doet?