Mijn Masterplan (3/4) - risico's

In deel 1 van mijn Masteplan heb ik uitgelegd welke inkomsten we nodig hebben om te stoppen met werken op ons 58e (€50k). In deel 2 hoe we dit bij elkaar vergaren middels dividend-groeibeleggen. Het effect van dividend herbeleggen en dividendgroei bleek enorm te zijn. Nu hoor ik iedereen al roepen "maar wat als de beurs instort, dan ben ik toch al mijn geld kwijt?". Omdat beleggen inderdaad niet risicoloos is, in dit derde deel van mijn Masterplan aandacht voor risico's.

Koersbewegingen

Over koersbewegingen kan ik heel kort zijn: dat maakt weinig uit, zolang het dividend maar in stand blijft.

Scenario 1: de koers daalt
Als de koers van een aandeel daalt, wordt het aandeel goedkoper. Het dividendrendement wordt hoger (bij gelijkblijvend dividend) en je kunt meer aandelen kopen voor hetzelfde geld. Als een aandeel voorheen €50 was met een dividend van 5% en het daalt naar €40, wordt het dividendrendement 6,25%. Tevens kun je nu 12 hele aandelen kopen van €500, waar je eerst 10 aandelen kon kopen. Je vermogen daalt met de koers, maar nieuwe aankopen leveren meer inkomsten op. Aangezien ik primair inkomsten wil genereren, zou je bijna zeggen dat het (tijdelijk) dalen van de koers iets positiefs is.

Een beurscrash zoals in 2000 of 2008 is natuurlijk nooit fijn. Bij een flinke koersdaling zal ik ook balen dat ons vermogen slinkt. Maar dan zal ik het moeten uitzitten en focus proberen te houden op dividendgroei.


Scenario 2: de koers stijgt
Als de koers van een aandeel stijgt, wordt het aandeel duurder. Het dividendrendement wordt lager (bij gelijkblijvend dividend) en je kunt minder aandelen kopen voor hetzelfde geld. Als een aandeel voorheen €50 was met een dividend van 5% en het stijgt naar €60, wordt het dividendrendement 4,16%. Tevens kun je nu 8 hele aandelen kopen van €500, waar je eerst 10 aandelen kon kopen. Je vermogen stijgt met de koers, maar nieuwe aankopen leveren minder inkomsten op.

Omdat in dit scenario de inkomsten minder snel groeien, levert dit een risico op voor mijn plan. Ik heb dan namelijk niet voldoende inkomsten om rond te komen. Aangezien ons vermogen in dit geval stijgt, kan ik alsnog een tussenweg kiezen tussen volledige dividendinkomsten en een deel van ons vermogen opeten (zie deel 1).

Dividendverlaging

Als een bedrijf (om wat voor reden dan ook) het dividend verlaagt, zorgt dat voor minder inkomsten. Ook betekent het vaak dat de koers een klap krijgt, aangezien veel beleggers het aandeel zullen verkopen. Dit kun je opvangen door ook te verkopen (kapitaal veiligstellen) of door het te accepteren door middel van een goede spreiding (moet je altijd al doen).

Stel het dividend van een bedrijf zakt in elkaar met 50%. Hierdoor zakt de koers bijvoorbeeld ook 50% in (hele slechts situatie). Als je 50 bedrijven in je portefeuille hebt met gelijke verdeling en ongeveer gelijk dividendrendement, betekent dit dat je vermogen en dividendinkomsten 1% lager worden. Geen enorme ramp zou ik zeggen.

Zo'n situatie is erg onwaarschijnlijk als je goed onderzoek hebt gedaan naar de bedrijven waarvan je aandelen koopt. Dividend aristocrats bijvoorbeeld zijn allemaal grote, solide bedrijven waarvan het dividend of de koers niet zomaar met 50% zullen dalen. Maar zelfs als dat gebeurt, is er nog geen nood aan de man dus.

Valutarisico

Valutarisico is het risico dat je loopt als je aandelen in andere valuta koopt. De precieze definitie kun je hier vinden. Waarom zie ik dit als risico? Omdat ik een groot deel heb belegd in Amerikaanse aandelen. De wereld van dividend-groeibeleggen vindt namelijk plaats in Amerika, daar moet je zijn voor dividend-groeiaandelen. In Europa zijn ook bedrijven te vinden met stabiele dividendgroei (denk aan Unilever), maar ze zijn een stuk schaarser. Daarom bestaat een groot deel van mijn portefeuille uit Amerikaanse aandelen, in dollars, dus onderhevig aan valutarisico. Uiteindelijk leef ik in Nederland en zal ik dus dollars moeten omzetten naar euro's.

Simpel gezegd: als de dollar in waarde daalt t.o.v. de euro, daalt mijn portefeuille-waarde en dividend mee. En vice versa. Twee voorbeelden:

1. Dollar daalt t.o.v. euro:

• Bij inleg: 
• eur/usd koers bij aankoop: 1,16
• inleg: €10.000 = $11.600
• dividend (voorbeeld): $500 = €431

• Na 20 jaar:
• eur/usd koers: 1,6
• waarde portefeuille: $11.600 = €7.250
• dividend (voorbeeld): $500 = €312

Mijn portefeuille en het dividend zijn na 20 jaar dus 28% minder waard geworden (in euro's).

 2. Dollar stijgt t.o.v. euro:

• Bij inleg: 
• eur/usd koers bij aankoop: 1,16
• inleg: €10.000 = $11.600
• dividend (voorbeeld): $500 = €431

• Na 20 jaar:
• eur/usd koers: 0,85
• waarde portefeuille: $11.600 = €13.647
• dividend (voorbeeld): $500 = €588

Mijn portefeuille en het dividend zijn na 20 jaar dus 36% meer waard geworden (in euro's).

De waarden 1.6 en 0,85 zijn niet willekeurig gekozen. Terugkijkend naar de afgelopen 20 jaar waren dat de maximale en minimale waarde van de euro/dollar-koers (1,16 was de waarde vorige maand). Hieronder de eur/usd koers van de afgelopen 50 jaar.

Als ik dus in 2003 in 1 keer €10k had belegd in dollar-aandelen, had ik in de periode erna mijn vermogen en dividend (in euro's) 38% zien dalen. 

Het uitgekeerde dividend vertoont hetzelfde effect. De figuur hieronder laat de dividend-inkomsten zien in euro's als ik iedere maand $100 aan dividend ontvang. Over de afgelopen 50 jaar kreeg ik gemiddeld €90 dividend per maand, over de afgelopen 20 jaar €85. Minimum is €64 (38% daling, net als de euro/dollar koers van hierboven).

Wat leer ik hier nu allemaal van? 

• Valuta-schommelingen zijn een reëel risico voor mijn vermogen. Het kan zomaar 30% minder waard worden dan nu.
• Dit geldt ook voor het dividend. Het kan soms €150 zijn, maar ook jaren €64 van iedere $100 die ik ontvang. Gemiddeld krijg ik €85 van $100 dividend. Hier moet ik dus rekening mee houden in mijn toekomstberekeningen.

Wat kan ik eraan doen:

1. Niet alles beleggen in Amerikaanse aandelen (zoeken naar euro-dividendaandelen).
2. Spreiden: door 20 jaar lang iedere maand in te leggen, demp ik het valuta-effect. Ik heb het zelfs uitgerekend: als ik in 1968 in 1x €10k had ingelegd (toen $9483), zou dat vandaag €8148 waard zijn (dus 18% minder). Als ik iedere maand €100 inleg (totaal 609 maanden = €60.900), zou dat vandaag $69.800 waard zijn, oftewel €59.964, dus slechts 1,5% minder!
3. Rekening houden met valutaschommelingen in mijn dividend. Zoals ik al eerder zei, is vermogen secundair.
4. Relativeren. Bovenstaande berekeningen zijn erg absoluut en houden geen rekening met andere effecten:

• Amerikaanse bedrijven hebben veel buitenlandse inkomsten. Winsten zijn dus al afhankelijk van valuta-schommelingen.
• Als de dollar daalt, stijgen meestal de koersen. Dit omdat US aandelen dan goedkoop zijn voor buitenlandse investeerders.
• In 20 jaar tijd stijgen aandelen gemiddeld 7% per jaar, dus na 20 jaar staan ze 140% hoger. Dat relativeert een mogelijke dollar-daling van 30% al wat.
• Een lagere dollar betekent ook dat ik meer aandelen kan kopen per euro en dus meer dividend krijg. Dus als de dollar 30% daalt, daalt mijn vermogen en dividend 30% maar krijg ik ook 30% meer aandelen en dividend voor mijn euro's. Doordat ik iedere maand inleg, kun je dit effect dus flink dempen.

Samenvatting

• Koersbewegingen maken weinig uit, zolang het dividend maar in stand blijft.
• Dividendverlaging kan ik prima opvangen door spreiding in kwalitatieve bedrijven.
• Impact van valutaschommelingen op vermogen valt mee, mits ik voldoende spreid in tijd en in euro/dollar aandelen. Pas als ik niet meer maandelijks inleg, gaan schommelingen meespelen.
• Als ik alles in US aandelen beleg, moet ik er rekening mee houden dat:
• Worst-case $100 aan dividend €64 oplevert. Dit is echter zeer worst-case.
• Gemiddeld $100 aan dividend €85 oplevert

De worst-case aanname vind ik echter erg negatief. Daarin zijn namelijk alle bovenstaande afwegingen en effecten niet meegenomen. Ook is daarin niet meegenomen dat het dividend ieder jaar blijft groeien, ook al herbeleg ik het niet meer. Daarom hou ik de gemiddelde case aan.

Update: na een fout te hebben gevonden, heb ik nog een laatste deel 4 gemaakt.

Mijn Masterplan (2/4) - dividend-groeibeleggen

Zoals uitleged in deel 1 van mijn Masterplan is dividend-groeibeleggen voor mij DE manier om toekomstige inkomsten te genereren waar we van kunnen leven, ruim voor onze AOW leeftijd. In een vorige post had ik al kort uitgelegd wat dividend-groeibeleggen is. In deel 2 van mijn Masterplan een uitgebreidere uitleg met voorbeelden.

Wat is dividend-groeibeleggen (of DGI)?

Je koopt aandelen van bedrijven, die regelmatig (maandelijks of per kwartaal) dividend uitkeren. Ze keren niet alleen dividend uit, ze verhogen het ook nog eens regelmatig. Bedrijven die 25 jaar of meer hun dividend structureel hebben verhoogd, worden dividend aristocrats genoemd. Het zijn vaak grote, stabiele bedrijven die dusdanig groeien, dat hun dividend ieder jaar verhoogd kan worden. Denk aan Starbucks, 3M, McDonalds en Colgate. In Europa zijn minder van zulke bedrijven te vinden, met vaak minder jaren aan groei, maar ze zijn er (Unilever bijvoorbeeld).

Het verkregen dividend beleg je weer opnieuw in dividend-groeiaandelen. De combinatie van dividend + herbeleggen + verhoging wordt compound interest genoemd, of rente-op-rente effect. Het dividend dat je ontvangt, brengt weer eigen rendement op en groeit zo steeds verder door. Groeigeld dus!

Voorbeelden

Een paar voorbeelden om het niet te abstract te maken. 

Voorbeeld 1: eenmalig inleggen, 0% dividendgroei

• Ik koop eenmalig voor €10k aan dividend-groeiaandelen
• 4% dividend, al het dividend wordt herbelegd
• Resultaat na 20 jaar: ruim €22k vermogen met €886 dividend per jaar

Voorbeeld 2: eenmalig inleggen, 5% dividendgroei per jaar

• Ik koop eenmalig voor €10k aan dividend-groeiaandelen
• 4% dividend, al het dividend wordt herbelegd
• Resultaat na 20 jaar: €37k vermogen met €3937 dividend per jaar
• Resultaat na 30 jaar: €37k vermogen met €6413 dividend per jaar

Voorbeeld 3: eenmalig + maandelijks inleggen, 5% dividendgroei per jaar

• Ik koop eenmalig voor €10k aan dividend-groeiaandelen
• Ik koop maandelijks voor €100 bij
• 4% dividend, al het dividend wordt herbelegd
• Resultaat na 20 jaar: €92k vermogen met €9800 dividend per jaar
• Resultaat na 30 jaar: €92k vermogen met €15.963 dividend per jaar

Als ik dus eenmalig €10k inleg in dividend-groeibeleggingen en daarna €100 per maand (dus in totaal €34k), heb ik na 20 jaar een vermogen van ruim €90k en bijna €10k aan dividend-inkomsten per jaar. Als ik dan stop met inleggen, stijgen de dividend-inkomsten in 10 jaar nog eens naar bijna €16k per jaar!

Ik herhaal het nog eens: door €34.000 in te leggen, krijg ik na 20 jaar €10.000 aan dividend-inkomsten! PER JAAR!! En het jaar erop nog meer!

De eerste keer dat ik deze berekeningen maakte en het kwartje viel, heb ik serieus 10 minuten met open mond naar mijn scherm zitten staren niets anders uitkramend dan "Ooohhh, holyyy.....". 

Ik weet het, dit lijkt vast op een reclame, maar het is echt zo. Het is echt ongelofelijk wat je hiermee kunt bereiken. Bovenstaande getallen (4% dividend en 5% dividendgroei per jaar) zijn echt hele gebruikelijke getallen, er zijn legio bedrijven met deze kenmerken.

Wat wordt mijn aanpak? - spelen met getallen

Terug naar mijn Masterplan. Daarin had ik berekend, dat we minimaal €50k per jaar aan inkomsten nodig hebben op ons 58e om goed rond te komen. De grap van dividend-groeibeleggen is dat je er wiskundig aan kunt rekenen. Natuurlijk wijkt de realiteit vaak af, maar in beginsel kun je er prima aan rekenen. Door met de getallen te spelen kun je zien welke factoren (koersdaling/stijging, dividendgroei, tijd, inleg) welke impact hebben.

Mijn insteek was om eenmalig €20k in te leggen en daarna iedere maand minimaal €500 in te leggen in dividend-groeiaandelen. Laten we eens kijken wat dit oplevert met 4% dividend en 5% dividendgroei:

• Eenmalig €20k inleg
• Maandelijks €500 inleg
• 4% dividend, 5% dividendgroei per jaar
• Resultaat na 20 jaar: €37k dividend per jaar (€350k vermogen)

Wow, dat begint er al op te lijken! Maar nog net niet helemaal juist. Stel ik leg iedere maand €800 in:

• Eenmalig €20k inleg
• Maandelijks €800 inleg
• 4% dividend, 5% dividendgroei per jaar
• Resultaat na 20 jaar: €54k dividend per jaar (€516k vermogen)

De maandelijkse inleg van €800 vind ik aardig hoog. Dat kan ik misschien een tijdje volhouden maar niet 20 jaar lang. Dus als ik die nu op €500 laat staan, dan kan ik nog draaien aan dividend-rendement en dividend-groei:

• 5% dividend, 5% dividendgroei per jaar
• Resultaat na 20 jaar: €59k dividend per jaar (€448k vermogen)

• 4% dividend, 6% dividendgroei per jaar
• Resultaat na 20 jaar: €51k dividend per jaar (€397k vermogen)

Zoals je ziet, kun je allerlei opties berekenen en vergelijken. Zo kun je bij de keuze voor een aandeel rekening houden met de impact op lange termijn. De laatste verhouding (4% dividend, 6% groei) is niet helemaal uit de lucht gegrepen. De top-25 van de dividend aristocrats hebben een gemiddeld dividendrendement van 4% met een gemiddelde 10-jaar dividendgroei van 6.1%.

Samenvatting:

Mijn aanpak:

• Eenmalig €20k inleggen in een combinatie van groei- en hoogdividendaandelen, om zoveel mogelijk dividend te genereren aan het begin van het traject.
• Iedere maand minimaal €500 inleggen in dividend-groeiaandelen met minimaal 4% dividend en 6% dividendgroei over de afgelopen 10 jaar.
• Een andere verhouding kan ook (lager dividend, hogere groei), maar dat hangt van de situatie af.
• Daarmee leg ik dus over 20 jaar minimaal €140k eigen geld in, met als beoogd resultaat minimaal €50k aan dividend als ik 58 ben.

Het is toch weer een flinke post geworden, maar wel een zeer waardevolle voor mij. Het helpt me om mijn plan aan te scherpen en het bewijst dat ik hiermee op de goede weg ben. In deel 3 heb ik het over risico's, marktbewegingen en valutarisico.

Mijn Masterplan (1/4) - inkomsten en uitgaven

Dit is deel 1 (van 4) van mijn Masterplan. Een lange post, maar wel de moeite waard om door te nemen, aangezien het de basis is van mijn masterplan. Wij willen graag stoppen met werken op ons 58e (over het waarom later meer). Dat is 10 jaar voor de huidige AOW-leeftijd. Tegen die tijd staat deze wellicht op 70 jaar, dus zeg dat het inkomsten-gat 12 jaar is. Toen ik dit plan maakte, was ik 38, dus hadden we nog 20 jaar om het te realiseren. Hoe gaan we het voor elkaar krijgen om dat gat te vullen zonder AOW of ander pensioen?

In de basis kan dat op drie manieren:

1. Voldoende vermogen opbouwen en dat vermogen langzaam opeten
2. Voldoende inkomsten genereren om alle uitgaven tegen die tijd te dekken
3. Een combinatie van 1 en 2

Inkomsten en uitgaven

De vraag die ik me dan eerst moet stellen is: wat zijn onze uitgaven per maand en hoe groot zijn die als we 58-70 zijn? Even op een rijtje:

• We hebben nu netto zo'n €4000 per maand nodig (klinkt veel maar dit is alles erop en eraan). Dit is inclusief verrekening met toeslagen, HRA etc.
• Met een inflatie van 2% per jaar, is dat over 20 jaar €6000 per maand (nodig)
• Maarrr....over 20 jaar hebben we geen hypotheek meer, geen kinderopvang etc. Verder tanken we dan minder (geen woon-werkverkeer), minder boodschappen omdat de kinderen het huis uit zijn etc. Totaal ongeveer €2200 minder.
• Dan hebben we dus €3800/maand nodig om rond te komen. Dus €45.600 per jaar. 
• Plus nog wat vakantie, afgerond dus ongeveer €50.000.

Waar gaan we dat in hemelsnaam vandaan halen?? 

Inkomsten opties

Laten we de drie opties er eens bijpakken:

Optie 1: voldoende vermogen opbouwen en dat vermogen langzaam opeten
Als we 12 jaar lang €50k per jaar nodig hebben, hebben we €600k nodig om het 12 jaar uit te houden. Dat is een flinke smak geld. En na 12 jaar is het een aardig deel op (in het begin krijg je nog veel rente op €600k maar ook dat slinkt snel). De komende 20 jaar €600k bij elkaar sparen/beleggen, betekent €30k per jaar. Het kan, maar dat wordt wel 20 jaar op een houtje bijten.

Een andere optie is om tegen die tijd ons (afbetaalde) huis te verkopen (waarde nu rond €400k) en dat vermogen gebruiken. Dan hoeven we nog maar €200k zelf te sparen, dus €10k per jaar. Dat klinkt al schappelijker, al moeten we daarna nog wel ergens wonen, dus zitten we weer vast aan maandlasten.

Al met al een geldige optie, maar geen aantrekkelijke. Ik wil best 20 jaar vermogen opbouwen, maar niet om na 12 jaar alles verdampt te zien.

Optie 2: voldoende inkomsten genereren om alle uitgaven tegen die tijd te dekken
Meer inkomsten genereren dan uitgaven kun je op allerlei manieren bereiken. Ik kan er een baantje bij houden, mijn vrouw kan blijven werken, we kunnen veel minder uitgeven (consuminderen). Maar eigenlijk wil ik een passieve inkomstenbron genereren. Hoe wil ik dit bereiken? Via dividend-groeibeleggen.

Voordat mensen gillend wegrennen vanwege beleggen: in een latere post zal ik meer uitleg geven over risico's van deze methode, inclusief voorbeelden.

Wat is dividend-groeibeleggen in het kort: je koopt aandelen van bedrijven, die regelmatig (maandelijks of per kwartaal) dividend uitkeren. Ze keren niet alleen dividend uit, ze verhogen het ook nog eens regelmatig. Het verkregen dividend beleg ik weer opnieuw in dividend groeiaandelen. De combinatie van dividend + herbeleggen + regelmatige verhoging wordt compound interest genoemd, of rente-op-rente effect. Het dividend dat je ontvangt, brengt weer eigen rendement op en groeit zo steeds verder door. Groeigeld dus!

Na verloop van jaren ontstaat een sneeuwbal, waarbij het opgebouwde vermogen zoveel dividend genereert, dat je ervan kunt leven. Aangezien er ook inflatie zal zijn, is het doorgroeien van dividend hierin een ideale uitkomst. In een volgende post zal ik wat concrete voorbeelden geven hiervan.

Samenvatting: dividend-groeibeleggen kan voor passief en groeiende inkomsten zorgen. Deze blog heet niet voor niets "groeigeld", dus dit is de ideale manier waarop ik ons vermogen en inkomsten wil laten groeien.

Optie 3: een combinatie van 1 en 2
Hoe zit het dan met optie 3? Tja, er zal vast links en rechts wat tegenzitten, of misschien besluit ik op een moment dat genoeg genoeg is. Dan heb ik niet voldoende dividend-inkomsten opgebouwd om van te leven, maar kan ik wel het vermogen langzaam opeten. 

In Amerika hebben ze de 4% regel. Samengevat betekent het, dat als je 4% van je vermogen opneemt om van te leven, je vermogen in principe oneindig in tact blijft (6% beursrendement min 2% inflatie). Als €50k 4% is, dan is 100% dus €1.25 miljoen. Dat lijkt me iets teveel van het goede om op te bouwen.

Optie 3 is dus een middenweg tussen optie 1 en 2. Een soort fallback scenario.

Samenvatting

We hebben over 20 jaar (inmiddels 19) minimaal €50k per jaar aan inkomsten nodig om goed rond te komen. Dit wil ik bereiken met dividend-groeibeleggen (optie 2). 

In mijn volgende post (deel 2) ga ik meer de diepte in over hoe dividend-groeibeleggen werkt.

Mijn eerste post!

Welkom bij mijn eerste post op mijn eerste blog! Best wel stoer, al zeg ik het zelf.

Gelijk maar to the point. Waarom heb ik deze blog gemaakt? Dat zijn veel redenen:

• We willen graag eerder stoppen met werken, niet pas op ons 68 of 71e
• En dan niet op een houtje bijten vanaf die dag, maar goed kunnen leven
• Dat proces wil ik graag met jullie delen, om anderen te inspireren
• Als stok achter de deur
• Omdat ik het leuk vind om te schrijven
• Omdat ik weinig vertrouwen heb in onze overheid, en denk dat we over 30 jaar niet meer kunnen vertrouwen op een AOW
• Een pensioenfonds voelt als een bodemloze put waar je geld ingooit en er later iets voor terugkrijgt. Of wat je krijgt redelijk is, valt bijna niet te controleren.
• Mijn vrouw is een soort zzp'er en bouwt zelf relatief langzaam pensioen op
• Ik wil graag onafhankelijk zijn
• Ik hou van het nemen van eigen verantwoordelijkheid

En zo zijn er nog een paar redenen, maar de eerste drie zijn de belangrijkste. Noem het FI, FIRE, HOT of wat voor afkortingen er ook rondvliegen op internet. Dit is een no-nonsense blog over voldoende vermogen opbouwen om goed van te leven. Punt.

Wat kun je verwachten van deze blog:

• Artikelen en tips over dividend-beleggen en andere manieren om inkomsten te genereren en vermogen op te bouwen
• Maandelijkse portfolio- en dividend-updates
• Een kritische noot over ons pensioenstelsel en andere financieel maatschappelijke thema's
• Hopelijk veel goede discussies